Menu Sluiten

Maand: oktober 2011

Mag dit?

Het lijkt wel of er verschillende regels gelden voor managers en medewerkers. Natuurlijk hoop je dat iedereen loon naar werken verdient. Maar voor mijn gevoel zijn de salarissen aan de top met daarbij de bonus niet meer in de relatie tot de geleverde prestatie.

Jaren geleden werkte ik bij PTT (ver voor 2000) en  was als hoofd beveliging betrokken bij een project over normen en waarden.

Om wat gevoel te krijgen voor de materie stelden we eerst een lijst op met allerlei voorbeelden van situaties waar je een mening over kon hebben. Het gebruik van een mobiele telefoon, "lenen" van spullen van het bedrijf, gebruikt dienstauto, declaratiegedrag, verstrekken van informatie en het gebruik van bedrijfshulpmiddelen. Die zaken legden we eens aan een paar  managers voor en we waren verbaasd over de verscheidenheid van opvattingen. Blijkbaar was het allemaal niet zo duidelijk. Opeens kregen we het idee om het uitgebreide vragenlijst te verspreiden onder alle direct leidinggevenden. Het werd een uitputtende lijst waarbij we van de managers vroegen om aan te geven of ze het geaccepteerd gedrag vonden of dat er een sanctie op zijn plaats was. De sanctie kon bestaan uit verschillende acties:
1. er wat van zeggen;
2. een schriftelijke berisping;
3. opnemen in de beoordeling;
4. tijdelijke schorsing;
5. inhouden van een periodiek;
6. terug setting en salaris schaal;
7. ontslag.

Na verloop van tijd kregen we de ingevulde lijsten terug en zaten we te worstelen met een methode om het zichtbaar te maken.We plaatsten het in een matrix en als er geen sanctie getroffen werd uit het vakje grijs gemaakt en bij een sanctie werd er in het vakje het bijbehorende cijfer geplaatst. Dat gaf een heel mooi beeld want we hadden de lijst gegroepeerd rond thema's. Bijvoorbeeld omgaan met informatie, gebruikt bedrijfsauto, enzovoorts.

Zo viel ogenblikkelijk op dat bij het onderwerp declaratiegedrag bijna niets werd getolereerd. Er waren nauwelijks grijze vakjes te zien. En heel veel vlakjes bevatten het cijfer zeven ontslag.

 

Matrix “Declareren niet gemaakte kosten: vertikaal het voorval, horizontaal de scores van een manager.

Daarnaast gaf het overzicht Aannemen van giften een ander beeld.

Het verschil tussen kolom 9c en 9 d was geschenk aannemen kleiner dan 50 gulden of een geschenk grote dan 50 gulden.

In een oogopslag zijn ook de strenge managers te herkennen.
Een volgende stap in onze aanpak was dezelfde vragenlijsten voor te leggen aan managers van leidinggevenden. Tot onze grote verbazing scoorden deze vragenlijsten amper grijze vlakjes niets werd getolereerd zelfs niet het kopiëren van het belastingformulier. Bij direct leidinggevenden aan medewerkers op de werkvloer werd dat over het algemeen wel getolereerd. We hadden er stiekem ook tussen gezet "Het kopiëren van een kleurboek voor de kinderen". Want het was publiek geheim dat de Directeur ooit was overlopen bij het kopieerapparaat met een kleurboek van een van zijn kinderen.
Bij de presentatie van de resultaten in het managementteam ontstond er een stevige discussie over het vervolg. Immers er was een groot verschil in opvatting over wat wel kon en wat niet. Het district’s managementteam reageerde eerst met het verzoek om een cultuurprogramma op te zetten zodat hun score zou gaan gelden voor de hele organisatie. Dus geen kopiëren van belastingformulieren geen gebruik van mobiele telefoons voor privé. Toen ik voorzichtig opperde hoe ze zelf met het mobiel omgingen ontstond er rumoer want dat was namelijk een totaal andere situatie.

Die overzichten zijn niet gemaakt en bewaard, achteraf vonden ze het ook wel genant.

Vervolgens ontstond er een levendige situatie over voorbeeldgedrag en dat het allemaal toch niet zo simpel was. Als ze de regels strenger gingen maken zouden ze zelf ook een aantal zaken moeten laten. Ik vraag me wel eens af wat dat traject nu op zou leveren. De aanpak heb ik nog liggen. Wie heeft belangstelling. Het liefst een beursgenoteerde onderneming. 

Occupy: No Heroes

De wereld is in beroering. Aan de ene kant pogen landen in Europa het financiële stelsel overeind te houden. Dat gebeurt met een garantiefonds van een duizelingwekkende gatal. € 2000000000000,- Aan de andere kant lopen mensen in de occupy beweging te hoop tegen zelfverrijking en bonuscultuur.  Het zijn de uitersten die de publiciteit krijgen.

Naast het verschillend denken over geld is er ook een fundamenteel verschil in opvattingen over een aanpak. Frankrijk en Duitsland moeten samen het voortouw nemen om de crisis te bezweren ze moeten Leiderschap tonen. De beide presidenten zijn veel en vaak in beeld.
De occupy beweging kent geen leiders. Regelmatig wordt daar naar gezocht. Wie is de leider, wie is woordvoerder? Het is mooi om te zien dat de beweging mensen aantrekt voor wie het blijkbaar logisch is dat er niet één leider is.Natuurlijk zijn er wel mensen die het woord voeren.  En die zorgen er wel voor dat het ook een beetje het verhaal van de groep is. Er wordt ook erg veel  gediscussieerd op de occupy locaties las ik ergens.  Het zou erg goed zijn te kijken hoe er gediscussieerd wordt en wie dan uit zo’n groep het woord mag voeren. Mijn vermoeden is dat het diegene is die het best de mening van de groep kan verwoorden. Misschien ben ik nu wel erg idealistisch en ik weet er zeker niet voldoende van af maar het past prima in mijn beeld hoe het loopt.

Ik moest er aan denken toen ik in een artikel zag dat Wikileaks voorman Julian Assange bij Occupy london verscheen met een Masker op. Gelijk werd hij door de politie ontdaan van het masker want gezichtsbedekking in London is verboden.  Dat was ook het statement van Assange. Zolang Zwitserland nog het bankgeheim heeft waar superrijken geld kunnen opbergen vind ik dat ik het recht heb mij anoniem op straat te begeven. Hij heeft wat mij betreft een goed punt op een logische plaats. Toen hij het woord wilde nemen begon een deel van de Occupy groep te roepen “let Jesus speak”. Anderen riepen” Booo”  en “No Heroes”.

Mijn vorige blogs gingen over Rijnlands organiseren. Misschien is “No heroos” wel de kenmerkende overeenkomst tussen Occupy en Rijnlands organiseren.  Natuurlijk komen er mensen boven drijven die door de groep gezien worden als Inspirator of  voorbeeld. De Geschiedenis kent een aantal voorbeelden: Moeder Theresa, Mahadma Gandhi, Nelson Mandela of Jezus van Nazareth. Voorbeelden waar de uitdrukking Held niet past.

Toen ik even informatie opzocht over Gandhi trof ik een mooie uitdrukking van hem: "De wereld biedt genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.". Die uitdrukking sluit geweldig mooi aan bij de Occupy beweging. En natuurlijk sluit het verhaal van de Meent ook mooi aan.

Rijnlands organiseren

Normaal gesproken schrijf ik eens in de week mijn weblog. De afgelopen week gebeurde er zoveel dat ik er nog maar eens voor ga zitten. Er is over het "Rijnlands organiseren" namelijk veel meer te vertellen dan dat het niet gaat over planning en control en de organisatie als moneymaking machine. (het Angelsaksische model)

Wat is Rijnlands dan wel? Natuurlijk is er wel planning en ook control. En ook is geld er niet onbelangrijk. Het grote verschil zit in de wijze waarop plannen worden gemaakt en hoe de voortgang wordt bewaakt. Bij Angelsaksisch is de markt leidend. Er wordt ook uit gegaan van een kleine overheid. In het Rijnlands is er een grotere overheid maar die zijn de laatste jaren in Nederland meer Angelsaksisch gaan werken. Overheid, onderwijs en gezondheidszorg hebben managers gekregen die volgens het Angelsaksische model gingen werken met planning en control, Schaalvergroting, efficiency, beloning door middel van bonussen. Aan de top algemeen managers die eenvoudig over kunnen stappen naar een andere branche immers besturen is overal hetzelfde. Rijnlands gaat uit van zelforganisatie, gedeelde verantwoordelijkheid, betrokkenheid en symboliek. 

In Nederland zitten we dus met een dubbel probleem: het failliet van het angelsaksische model. Te veel macht bij een te kleine groep vandaar dat Occupy Wallstreet zich tegen de verdeling van de welvaart richt. zie dit artikel (bedankt Mark). Daarnaast hebben we in Nederland ook nog te maken met een overheid die uit de bocht vliegt. Ergens las ik over occupy Amsterdam De één is tegen kernenergie, de ander heeft een dementerende tante die 24 uur per dag in een luier loopt, weer een ander is boos op de banken of op Geert Wilders. Veel meer de algemene onvrede want echt superverrijking hebben we niet in Nederland. Maar wel mensen in de publieke sector die doen alsof ze een beursgeleide organisatie managen maar dan op kosten van de belastingbetaler. Een beetje een Angelsaksische aanpak in een rijnlands jasje. Natuurlijk mag je meedenken wordt zelfs van je verwacht als je het maar op een bepaalde manier doet. Dus middelmanagement gaat ook denken in targets, sturen op getallen. En tegelijkertijd wordt een beroep gedaan op de medewerkers vooral te denken aan de maatschappij. Campagnes als "werken bij de overheid" deed een beroep op de maatschappelijk betrokkenheid. Ik sprak laatst een ambtenaar die vanuit ons dorp een SMART voorstel wilde. Een voorbeeld dat het turbo jargon ook al op de werkvloer bij de gemeente is beland.

Hoe kan je Rijnlands werken in een Angelsaksische omgeving? Alleen als de leiding er de ruimte voor geeft. Bewust noem ik het hier leiding en geen management. Daar zijn inmiddels al boeken vol over geschreven. In een strakke efficiënte organisatie is er niet de ruimte om veel mensen te betrekken. Zeker niet in een omgeving waar de processen uniform zijn ingericht. Maar al te ver doorgevoerde uniformiteit en efficiency leidt tot rare situaties en hoge foutkosten. En als dat dan ook nog eens gaat op kosten van de belastingbetaler is er een voedingsbodem ontstaan voor een occupy beweging. Eigenlijk is er een grote behoefte aan leiders die dit doorzien. Die gevoel hebben voor de waarden, de cultuur en symboliek binnen een organisatie. Het probleem is dat degelijke leiders niet snel zullen kiezen in een Angelsaksische omgeving te werken. Of ze moeten al een grote mate van authentiek leiderschap hebben en er plezier in hebben van binnenuit veranderingen door te voeren. Het zou me niet verbazen dat die leiders ook aanwezig zijn bij de occupy beweging.

Het zijn boeiende tijden. Er komt een nieuwe werkelijkheid dat is wel zeker. Hoe het er uit komt te zien? Geen flauw idee maar wel een waar schaalvergroting en de menselijke maat, efficiency en betekenisvolle symboliek hand in hand gaan. Rijnlands met Angelsaksische accenten. 

Wil je meer weten ga dan ook naar de website van mijn bedrijfje.

Occupy de Grote Markt

De kwartjes vallen, niet een, niet 2, maar bakken vol. In mijn vorige blog schreef ik al dat  het verhaal van "het leukste dorp" vaker verteld moest worden. Dus gisteren deed ik dat en werd bedolven onder de complimenten. Het was bij een bijeenkomst over "Rijnlands organiseren". Eerder deze week zat ik bij een bijeenkomst "krachtige dorpen" en later deze week hadden we bestuursvergadering van de vereniging Groninger Dorpen. Oh ja en gistermorgen gesproken over ontwikkelingen in ons dorp. Het gaat allemaal over hetzelfde. En het leidt er toe dat er binnenkort een beweging in Groningen is "Occupy de Grote markt". En het zou zomaar kunnen dat de bouw van het forum gigantisch vertraagd wordt en misschien wel helemaal afgeblazen. En het is ook voor te stellen dat er beweging komt Occupy Mondriaanplein (in Emmen) en waarom laat zich raden.

Waar gaat het om?

Onze maatschappij is de laatste jaren ingericht volgens een een aanpak die jarenlang ons heel veel goeds heeft gebracht. Uniformering van zaken, producten diensten en organisaties. Hierdoor zijn dingen super efficient geworden. Daar zijn we allemaal beter van geworden. De terminologie die daar bij hoort is:Netwerksamenleving, Schaalvergroting, Efficiente dienstverlening en Unifomiteit. Mensen die hier goed mee om konden gaan, konden wachten op grote beloningen want als iets efficienter gemaakt wordt dan is het toch logisch dat iemand die "dat doet" (hum) ook een stukje van de opbrengst krijgt. Daar ligt een kern van de bonuscultuur. Overal op de wereld heeft men deze aanpak ingevoerd. Grote bedrijven laten fuseren,  levert schaalvoordelen op. De functies kunnen nog specialistischer worden. Anders is het niet meer te behappen. In organisatie wereld wordt dit ook wel het Angelsaksische model genoemd.

Daar tegenover staan de verlangens van mensen. die willen graag in gemeenschappen leven, zoeken de menselijke maat, zijn op zoek naar betekenisvolle symboliek en willen juist niet als eenheidsworst behandeld worden maar onderscheiden worden als consument. Dit sluit aan bij wat we ook wel het Rijnlands organiseren noemen.

Occupy  is een gevoel

Achter de occupy beweging zit een gevoel. Het is niet alleen een "tegen beweging". Het geeft ook uiting aan een verlangen om het anders te doen. "Hoe dan?" is een logische vraag. En dan wordt het meestal stil want daar is geen eensluidend antwoord op te geven. Geef het land terug aan de bevolking. zeker als het gaat om onze directe omgeving. We willen trots zijn op wie we zijn. Dat heeft niets te maken met schaalvergroting en efficiency. Niet voor niks klonk zo nu en dan tijdens de verkiezing van het leukste dorp "proud to be a Zeuvmhuuster". Niet voor niets ging de vlag altijd mee, de vlag is misschien niet mooi, hard rood wit en zwart. Maar net als de vlag van Jemen of Egypte staat de vlag inmiddels voor gemeenschapszin. Ik zie de vlag wapperen op totaal onverwachtse plaatsen. Een liejde "Zeuvmhuuzen ik hol van dij" zal nooit buiten Zevenhuizen een hit worden. Maar door veel dorpsgenoten wordt het uit volle borst meegezongen.  

Een liedje wat me als kind al aansprak was van de Olle Grieze. Symbool voor mijn Groninger zijn. Niet voor niets is het lied "het gras van het Noorderplantsoen" geweldig populair bij de studenten in de stad. En opeens is er een plan om een forum te bouwen. Pal naast de Olle Grieze. Een vorig plan rond een ondergrondse parkeergarage werd succesvol afgeschoten omdat de tegenstanders succesvol verwezen naar een scheefzakkende Martinitoren. Nu gaan ze een "bijzonder Ontwerp" Pal naast de Martinikerk zetten. De olle Grieze schuilt achter dit gebouw als je uit het zuidoosten komt aanrijden.

Iedereen die iets met de stad heeft, weet dat het forum niet klopt. Een compromis waar zelfs een kabelbaan het plan moet redden. Bakken geld gaat het kosten en tegelijkertijd gaan bibliotheken dicht, musea verliezen subsidie. Het klopt niet. Dat voelen mensen. Occupy de Grote Markt heeft mijn sympathie. En als de beweging er komt zou het wel een van de hardnekkigste van het land kunnen zijn.

Mijn verhaal gaat over de verkiezing van het leukste dorp, zelforganisatie, rijnlandsorganiseren, scrum aanpak en krachtige dorpen. Oh ja er is ook aandacht voor nieuwe media en hoe dit kan helpen. Ben je benieuwd? Bel of mail gerust want nu werd het me bijna opgedragen "het verhaal vaker te vertellen". Een van de deelnemers gisteren vroeg me: hoe vaak moet je dat nog verteld worden voor je begrijpt dat je een gouden verhaal hebt? (en toen hadden we alleen koffie gehad).

De dagelijkse gedachte gisteren was: "Pas als je de moed toont je weg te gaan ,toont de weg zich aan jou.

Dus" Rugzakje om, op weg!

Het organiseren van Zelforganisatie

Ik hoor de laatste tijd regelmatig: "wat is dat een leuk verhaal daar moet je iets mee". Dan ging het over de verkiezing van het leukste dorp die we als dorp Zevenhuizen wonnen. Ik vertel het verhaal dan vaak vanuit een aanpak van zelforganisatie. Daar vertel ik dan bij dat er geen centrale sturing was, geen werkgroep of team die dingen bedacht maar dat het spontaan ontstond. Toch is dat maar een deel van de waarheid want natuurlijk was er overleg en communicatie en ja er waren een aantal mensen drukker mee dan anderen. En die groep wisselde van grootte en samenstelling. En dan kom je dus op de vraag kan je zelforganisatie organiseren? Eigenlijk is het net als met een plant kan je die laten groeien? Nee dus, maar je kunt er wel voor zorgen dat de omstandigheden optimaal zijn. Je moet ook wel een zaadje hebben en die planten in vruchtbare grond, zorgen voor voldoende licht en water. Je kunt het in ieder geval niet harder laten groeien door er aan te trekken. 

Toen ik het verhaal laatst voor de zoveelste keer vertelde zuchtte een van de toehoorders "kon dat bij mij in de organisatie ook maar zo". Dat zette me aan het denken en ik stuitte op een aanpak in de software ontwikkeling. Daar moeten ook grote groepen aan de slag om te komen te een eindproduct. Vaak wordt er een plan gemaakt opgedeeld in fasen en traditioneel wordt er ontwikkeld met behulp van een [[wikipedia: waterfall model]]. Het plan bevat honderden pagina's en er wordt een fase gestart als een voorgaande goed is afgerond. Alles is goed gedocumenteerd. Groot voordeel is dat de voortgang kan worden gevolgd en taken eenvoudiger overgedragen kunnen worden want alles is beschreven en gedocumenteerd. Het grote nadeel: erg kostbaar en een lange doorlooptijd.

Toen ik een presentatie over [[wikipedia: scrum]], een ander manier van software ontwikkelen zag vielen me de overeenkomsten op met onze aanpak van het leukste dorp op. Het is een totaal andere manier van werken. Het gaat meerdere trajecten met korte duur. Het is de verantwoordelijkheid van het team. Mensen buiten het team mogen zich er niet mee bemoeien. (die hebben hun eigen traject) Er is een sfeer van even met elkaar de schouders eronder. Wij van het team kunnen dat met elkaar. Het is voor mensen die traditioneel werken vaak een schok. Want er wordt niet lang meer vergadert, geen verslagen en lijstjes waar op afgevinkt wordt wat er moet gebeuren (door anderen). Natuurlijk kent de scrum methode overlegvormen maar die zijn staande en duren niet langer dan 15 minuten.

Terug naar de verkiezing van het leukste dorp. Daar werkten we ook met groepen mensen die delen oppakten. Vaak ook in een erg kort tijdsbestek. Iedereen wist wat er moest gebeuren en er is nauwelijks iets op papier gezet. Wel is er gewerkt met overzichten waar iedereen toegang toe heeft. Het was een team verantwoordelijkheid. natuurlijk waren er ook onderdelen die traditioneel werden opgepakt. Toen ik de video bekeek zag ik dat dat ook in software ontwikkeling vaak gebeurd. Maar een deel van de activiteiten wordt uitgevoerd met Scrum. 

Wat me opviel is dat mensen die werken met scrum eigenlijk niet anders meer willen. Dat hoorde ik ook tijdens de verkiezing van het leukste dorp. wat was dit leuk wat ging dit natuurlijk zo heb ik dit nog nooit meegemaakt. Terug kijkend zijn er een aantal principes die er voor zorgen dat dat gevoel ontstond. Gemeenschappelijk doel, groepsverantwoordelijkheid, maximaal informatie delen, werken met korte doorlooptijden, geen centrale sturing, volwassen team, onevenwichtige inbreng en veel plezier zijn daarvan elementen.

Inmiddels heb ik er een workshop van 3 uur voor ontwikkeld. (ik moest er immers iet mee doen). :)

Wil je ervaren hoe het anders kan. Neem gerust contact op. Oh ja de video staat hieronder. Geen gelikte presentatie en veel te lang maar de overeenkomsten en uitgangspunten zijn opvallend.