Menu Sluiten

Maand: december 2011

Prettige Feestdagen

Kerst 2011. Het einde van een heftig jaar. Het gaat economisch niet zo soepel meer. Ieder weldenkend mens weet en voelt al een poos dat er dingen gaan veranderen. Er is nu geen duidelijk moment zoals op 11 september 2001 maar het onbehagen is redelijk vergelijkbaar. 

Oude vertouwde mechanismes werken niet meer. Het mechanisme van schandelijk verrijken wordt in de Arabische Lente aangepakt met gevaar voor eigen leven. Het schandelijk verrijken in ons land wordt bestreden vanuit tentjes. Maar het ongenoegen is niet veel anders. De superrijken in de westerse wereld hebben misschien geen bloed aan de handen maar hebben wel soms een erg groot stuk van de taart gepakt. Ik las een artikel van iemand van mijn leeftijd die met een vertrek regeleling van 67 miljoen nu over de wereld zwerft. Zowaar ook een schooltje voor SOS kinderdorpen had gebouwd. Daarin zijn we dan wel weer gelijk. Maar wat gaf hem het recht om zo een groot stuk van de taart te pakken? Zelfs al het hem wordt aangeboden.

Er komen andere tijden. De eerste contouren worden zichtbaar. En waar begint dat? Natuurlijk daar waar alles begint, in het hier en nu. Mensen krijgen weer belangstelling voor elkaar en de eigen omgeving.  Niet meer dat noaberschap van vroeger. Dat waren andere tijden  Maar wel kleinschalig zorgen voor elkaar. Eigenlijk is dat ook nooit weg geweest. Dat gebeurt vaak het eerst daar waar het allemaal wat lastiger is. In kleine dorpen of arme buurten. Daar zijn de voorzieningen vaak op afstand. Ze zoeken een plaats waar ze dingen kunnen delen, samen iets koken of spelletjes voor de kinderen. Daar is geen glimmend Multifunctioneel centrum voor nodig maar een huiskamer of een eenvoudige kantine is ook genoeg.  

Voor mezelf was 2011 zeker een heftig jaar. Zakelijk moeten er keuzes gemaakt worden en natuurlijk was de verkiezing van "Het leukste dorp van Groningen" iets om niet te vergeten. Wat heb ik genoten van alles. De nominatie voor "Groninger van het Jaar" kwam totaal onverwachts. Ik heb behoorlijk lopen twijfelen of ik er wel goed aan deed mee te doen. Maar het gaat niet om mij. Ik besef me terdege dat ik symbool sta voor dorpen en hun inwoners  in Groningen. Het maakt me aan een kant bescheiden want wie ben ik om dat te mogen doen maar aan andere kant ook geweldig trots want dat is toch wel wat het bij iedereen heeft los gemaakt.

De toekomst ziet er minder rooskleurig uit in economisch perspectief. Maar de eerste contouren van de nieuwe samenleving geven me hoop op een betere toekomst. De twee boeken waar ik eerder over schreef "Dappere nieuwe Wereld" en "de Wereld breekt open" geven me dat vertrouwen en ik zie het ook om me heen. In de dorpen in Groningen (en ook erbuiten) is een proces aan de gang van zelfbewustzijn. Redeneren vanuit eigen kracht en aandacht voor elkaar.

Iemand reageerde recentelijk naar me met de woorden: Zoals wel vaker na een gesprek met jou heb ik de rest van de middag glunderend rondgelopen. Mooi zoals jij “lastige zaken” of problemen weet om te denken naar kansen. En niet vanuit armoede, integendeel!  Mooi om dat te lezen. Maar als dat zo is, is dat ook gelijk een opdracht voor me om dit nog lang en vaak te doen.

Kerst 2011. Onze kerstkaart is naar te weinig mensen gestuurd. Dus deel ik hem maar via deze weg. Onze beide kinderen zijn dit jaar uitgevlogen op weg naar hun eigen toekomst. We hebben ons eigen nestje in het centrum van het dorp. Daar stond om half 8 vanmorgen de muziekvereniging Concordia traditie getrouw Kerstliederen te spelen: "Ere zij God" en daarna "Stille Nacht". 

Pretige Feestdagen.

Groninger van het jaar……nee toch!!!

Vorige week kreeg ik een telefoontje van RTV Noord dat me in grote verlegenheid bracht. Ik ben genomineerd voor “Groninger van het Jaar”. Eerst dacht ik aan een 1 april grap en vervolgens was mijn eerste reactie “dit wil ik helemaal niet”.

Het schijnt dat ik een aantal voordrachten heb gekregen omdat men in mij een gemiddelde dorpsbewoner van Groningen ziet. Dit natuurlijk omdat ik ambassadeur was van Zevenhuizen bij de verkiezing van het leukste dorp Dorp waar we eerste werden. 

Beetje raar om daarom voor de titel genomineerd te zijn. Henk Spaan en Harry Vermeegen waren jaren geleden in het programma Pisa op zoek naar “de gewone man”. Die reed in een Kadett, maatje 42 en heeft een dochter en een zoon. Kijk, ik kom een eind: rij in een redelijk oude franse Katdett 307, heb maatje 41 en een zoon en een dochter.

Het wordt helemaal raar omdat ik overal verkondig dat we gewonnen hebben omdat er niemand echt de leiding had en dat het erg bottum up geregeld werd. Mijn grootste verdienste was dat ik op 27 mei ons dorp opgaf en vervolgens 8 mensen erover mailde. Daarna liep het vanzelf. Veel mensen deden veel meer dan ik.

Er waren heel veel mensen bij betrokken. Dat was niet uniek want in veel dorpen leefde het enorm. Het was bij ons een beetje een bijzonder traject omdat dingen als vanzelf liepen. In een eerdere blog schreef ik over een bio team. Veel kenmerken van een bio team herkende ik achteraf. Een van de kenmerken is
Zelf verantwoordelijkheid nemen
Teamleden vragen geen toestemming behalve waar het gaat om onderwerpen die verband houden met de instandhouding van de groep. In andere gevallen beslissen zij zelf met inzet van hun reputatie binnen de groep.
Het staat er zo mooi “de inzet van hun reputatie”. En zo voel ik het ook. Die dingen doen die ik altijd al doe, niks bijzonder.

De verkiezing van Groninger van het jaar is een mooie gelegenheid om mijn boodschap te brengen over der kracht van dorpen, de institutionele arrogantie van overheden, de mooie kanten van onze provincie. En natuurlijk de boodschap “Om dingen te organiseren met betrokkenen” en geen “vreemd volk van buiten” dingen laten voorschrijven. Ik vertel het verhaal met de titel Rijnlands Organiseren, toepassen van zelforgnisatie.

Logisch dat de streek die ik het beste ken, mij ook het dierbaarst is. Het dorp, het Westerkwartier en de Provincie Groningen. Ik mag mijn trots uiten en de boodschap verkondigen. Maar wel een beetje me de handrem er op, daarvoor ben ik te veel een echte Groninger.

En de verkiezing van “de Groninger van het jaar”? Ach ik doe wel mee maar heb nog steeds het gevoel dat ik in een quiz ben beland met als vraag: Wie hoort er in dit rijtje niet thuis? Het is wel een eer om genomineerd te zijn. En het is wel een hele rare verkiezing, het is kiezen uit appels en peren. Leuk, maar gelukkig is het 30 december weer achter de rug.
 

Leefbaarheid, het is zo simpel

Johan Cruijff is hier al vaker geciteerd: “je gaat het pas zien als je het door hebt”. En als je het dan ziet, zie je het gelijk ook overal. Dat maakt hem voor sommige mensen ook zo onuitstaanbaar. Hij schroomt niet om het ook te zeggen, vaak in gevoelige situaties.

Inmiddels stuit ik dagelijks op situaties die misschien wel een beetje aansluiten bij dat soort gevoelige situaties. Ik las dat in Voorburg dit jaar er geen Kerstboom meer dreigde te komen. Die boom komt al jaren uit Tsjechië (waar hij door een zustergemeente werd geschonken) en de gemeente wilde het niet meer betalen). Een prachtig mooi voorbeeld die wel eens als lichtend voorbeeld kan dienen.
Want inmiddels wordt het door boze inwoners geregeld. Er is contact geweest met Tsjechië en natuurlijk konden ze de boom krijgen, ook de komende jaren. (dat was gestopt, was het argument van de gemeente). Het transport wordt door bewoners geregeld. En de gemeente doet het nog een keer voor hoe de boom geplaatst moet worden, dan kan een hoveniersbedrijf het volgend jaar zelf. (belachelijke voorstelling van zaken, het is vaak andersom maar dit terzijde). Voorburg is niet de eerste gemeente. Ik heb het de afgelopen jaren vaker gehoord, maar ik las dit verhaal in Elsevier.
Het is zo simpel. De overheid stopt met datgene dat ze in het verleden ruimhartig van het geld van de burgers deden. Ik heb menig burgemeester of wethouder trots zien poseren naast zo’n geweldig initiatief. In Voorburg was het symbool van de band met een zusterstad. Er ligt een net van dat soort samenwerkingsverbanden over de wereld. Het kon en kan allemaal ook omdat verre reizen en communicatie binnen het bereik kwamen van de massa.

Maar tijden veranderen. Het ruimhartig verstrekken van dit soort gelden kan niet meer. Het geld is vaak op. (gaat op aan salarissen van wethouders denkt men in Voorburg). Is dat ach en wee? Nou nee, mensen pakken het zelf op. Vele malen effectiever en goedkoper dan de overheid ooit kan. Transport 5000 euro? Met een beetje geluk kan het met een leeg transport mee voor een fractie van dat bedrag. En tegelijkertijd gaan inwoners met elkaar aan de slag met de boom. Het wordt een boom van Voorburg, gelijk houden veel meer mensen een oogje in het zeil.

Vorige week kreeg ik de vraag of de aanpak van leefbaarheid in kleine dorpen anders is dan leefbaarheid in een stad. Nee natuurlijk niet. Het gaat om dat mensen elkaar weten te vinden. En wat is het verschil met een dorp en stad? Voorburg is een dorp en Sloten een stad. Groningen is ook een stad, maar met het karakter van een dorp, te horen in het lied “Gras van het Noorderplantsoen”. Dat lied wordt door duizenden studenten en stadjers gezongen. Het lied is er, het symbool is er, de Martinitoren. (die ze weg willen stoppen achter een foeilelijk nieuw gedrocht). Mensen hebben iets met de stad. Wat een geweldig mooi uitgangspositie voor leefbaarheid. Maar het gebeurt natuurlijk echt in de wijken en straten. 

 
En op dorpen? Ach ook daar heeft men vaak helemaal geen moeite om "een boom" te vinden. De kerstversiering wordt ook steeds vaker door straten opgepakt. De buurt kerstborrel met glühwein en vuurkorf komt steeds meer in zwang. Wel een vergunning aanvragen natuurlijk 🙂 In de betere buurten met spannende verhalen vanuit het bedrijfsleven, verre reizen, (in Voorburg zwerven ze over de wereld om thuis te komen in Voorburg was er te lezen). Ergens anders wordt er ook gesproken over hoe het nu gaat in de buurt en hoe mensen die het minder hebben of met de gezondheid tobben ook goede feestdagen kunnen hebben.

Het worden andere tijden. Maar het is zo simpel.Met elkaar kunnen we dat prima handelen.Maar een ding…. kijk niet naar de overheid. Daar hebben we het al lang niet meer van te verwachten. De afgelopen week zag ik de gemeente Groningen een grote boom verpoten. Er liep 1 gemeente ambtenaar verloren bij, met grote kranen en diepladers van bedrijven die de klus klaarden. In Voorburg gaat de gemeente het nog een keer voordoen. (waarschijnlijk door ingehuurde bedrijven).

Verwacht het niet van de overheid. Kijk links en rechts naast je. We kunnen het zelf veel beter en zeker goedkoper. En als we dan toch samen bezig zijn pakken we ook wel even andere dingen samen op. In dat opzicht worden het veel betere tijden. En de overheid die komt helpen? Ik geloof er niet in, ze lopen alleen maar in de weg.

Ik blijf wel zitten met een vraag. Bij de overheid zijn er fondsen beschikbaar, vaak grote bedragen, die bestemd zijn voor leefbaarheid en voor de zogenaamde krimpgebieden. Die gelden belanden vaak bij dure bureaus die projecten doen. Het grootste deel gaat vaak op aan de organisatie kosten, het inrichten van loketten en inwoners vertellen wat ze moeten doen. Wel een beetje raar want het is ons geld. Hoe kunnen we er voor zorgen dat ons eigen geld goed besteed wordt? 

Bioteams

Soms krijg je boeken in handen die je tot nieuwe inzichten brengen of soms bevestigen ze iets wat je al langer hebt gevoeld. Vorige week kreeg ik een boek van Anita dat dat laatste tot gevolg had.

Regelmatig geef ik presentaties over goed functionerende groepen. Bij de verkiezing van het leukste dorp leek het wel of alles vanzelf ging. (wat natuulijk niet zo was, er is een hoop werk verzet.) Het ging op een natuurlijke manier. Ik heb legio voorbeelden hoe dat liep. Er was geen centrale sturing, geen werkgroep of masterplan. Kan dat eigenlijk wel? Ja want we hebben het meegemaakt.  

Het boek van Anita heet "De wereld breekt open" van Wim de Ridder. Leuk boek om te lezen en je wordt er gewoon een beetje blij van. Het gaat over de nieuwe wereld die er aan staat te komen (volgens Wim). Na de geweldige chaos waar we eerst nog doorheen moeten. Duidelijk wordt omschreven dat de overheid en maatschappelijke organisaties zich anders moeten gaan organiseren. Hij schetst het einde van het grootbedrijf. We gaan veel veel meer toe naar niet resultaatgerichte teams die het functioneren van het team centraal stellen. Klinkt wat vaag maar toen ik de regels lag waar die teams aan voldoen, viel er een hand vol kwartjes. Het begrip Bioteams werd werd geintroduceert door Ken Thompson en Robin Good. Ze legden het vast in het Bioteaming Manifesto

De regels waar een bioteam aan voldoet zijn de volgende :

1. Geen toezicht
De teamleden zijn getraind om zelf te beoordelen wat goed is voor de groep.
2. Kennis delen
De teamleden zoeken zelf naar potentiële kansen en bedreigingen en delen die informatie met elkaar.
3. Zelf verantwoordelijkheid nemen
Teamleden vragen geen toestemming behalve waar het gaat om onderwerpen die verband houden met de instandhouding van de groep. In andere gevallen beslissen zij zelf met inzet van hun reputatie binnen de groep.
4. Altijd beschikbaar
Teamleden zijn altijd, 24 uur per dag, zeven dagen in de week, bereikbaar om belangrijke berichten te ontvangen.
5. Symbiose
Teamleden vertrouwen externe en interne collega's volledig en verschaffen hen alle noodzakelijke informatie.
6. Zorg voor de groep
De teamleden hebben ook aandacht voor weak ties in de onderlinge relaties. 
7. Consistent gedrag
De teamleden ontwikkelen consistent autonoom gedrag waardoor reacties binnen de groep voorspelbaar zijn.
8. Win-win
Groepsleden vragen zich steeds af of ook anderen in de groep van hun handelen profiteren.
9. Genetische algoritmen
De groepsleden besteden weinig aandacht aan het analyseren van vraagstukken maar kiezen bij voorkeur voor het experimenteren met mogelijkheden om zodoende de beste oplossing te vinden.
10. Zelforganisatie
Het bioteam definieert zijn doelstellingen niet in termen van output maar als veranderingen die voor de mensen van het team moeten worden gerealiseerd.
11. Eenzijdig doorlaatbare membranen
Het team is toegankelijk voor mensen die energie brengen en houdt storende invloeden op afstand.
12. Groei
Bioteams kiezen niet voor maximale groei maar voor het gebruikmaken van de ‘natuurlijke’ mogelijkheden die zich aandienen.

Als ik deze regels loslaat op de aanpak van de verkiezing van het Leukst dorp dan sluiten ze heel mooi aan. Volgens de opstellers van het Manifesto moet het de basis zijn van iedere arbeidsorganisatie. Ik durf wel te beweren dat de regels gelden voor alle organisaties. 

Een paar van de regels zijn me uit het hart gegrepen. Alle reden om in een volgende bijdrage er eens een paar uit te lichten.

Lijderschap

De afgelopen week was ik te gast bij Sensor Universe en mocht ik een presentatie houden bij het Open Innovatie Festival in Groningen (OIF050). Mijn presentatie ging over hoe je het leukste dorp van Groningen wordt. Misschien geen juiste titel. Want het ging over leiderschap en zelforganisatie, het Rijnlands organiseren. Er was niet veel belangstelling. Voor de workshops over hoe je slimmer met je mail kan omgaan en social media was veel meer belangstelling.

Maar eerst over Sensor Universe. Sensor Universe haalt de spelers rond sensortechnologie bij elkaar, organiseert en ondersteunt het innovatieproces. De achtste netwerkbijeenkomst kan een groot succes worden genoemd volgen de eigen site. De Commisarie van de Koningin in Drenthe Jacques Tichelaar erkende dat er door overheden ruim baan gegeven moet worden aan de andere partners. Hij had het over loslaten. En het grappige is dat hij het deed op een wijze alsof hij daarmee de opdracht aan de overheden gaf. Sterk aan de teugels trekkend. Zo kwam het bij mij over. Het leek wel of hij tegen zichzelf stond te praten.

Daarna een presentatie van Fons Trompenaars en daarna Martijn Aslander. Op een bepaalde manier ging het over dezelfde dingen. Fons heel erg over modellen hoog abstractie niveau en Martijn onnavolgbaar over hoe de maatschappij aan het kantelen is. “The man in the middle” is aan het verdwijnen. De tussenhandel is aan het verdwijnen. De voorbeelden zijn er genoeg, muziekindustrie, reisbureaus. Even doordenkend gaat de overheid er dus ook aan. Via belastingen wordt er geld opgehaald die met veel omhaal weer terug te krijgen is via subsidies. Laat het geld dus daar waar het nodig is. Ik denk dat Sensor Universe over 5 jaar niet meer bestaat. Hoe goed ze het ook zelf vinden dat ze het doen.

En dan het Open Innovatie Festival 050. 24 sessies van 1,5 uur door goede inleiders, een voorrecht dat ik ook iets mocht presenteren. Mijn verhaal gaat over loslaten. Geef de omgeving terug aan de inwoners. Er is ontzettend veel kennis buiten de overheid. Het OIF050 nodigt mensen van buiten uit die voor niet de overheid mogen bijpraten over onderwerpen die al tijden bekend zijn. Woensdag had ik een boeiende discussie met de overbuurvrouw over de toekomst van haar bedrijf, een meubel import bedrijf. Zij is beter op de hoogte van onwikkelingen in de maatschappij dan menig medewerker bij de overheid.

Mooi waren de vragen die ik kreeg over de aanpak van krimp. Hoe doe je dat nu? We stellen geld ter beschikking maar dat werkt niet. Precies goed gesteld. Er is geen oplossing voor te verzinnen. Die oplossing is er allang, bij de inwoners! The man in the middle (overheid) moet er gewoon afblijven. Het komt allemaal goed. Zoek naar de voorbeelden, identificeer de informele leiders en geef ze de ruimte. Maak van die leiders geen lijders door ze op te zadelen met overheids jargon. Probeer ze niet in structuren te drukken van overheidssteun met belachelijke voorwaarden. Geef ze de ruimte.

Hoe vind je die leiders? Dat is niet moeilijk, vraag maar eens in een dorp of wijk wie goed zicht hebben over hoe de hazen lopen. Al vrij snel komen namen boven drijven. Daarvan zijn er 2 typen, in Asterix termen: Abraracourcix die zich op een schild door het dorp laat voeren en Panoramix de Druide.
Panorama letterlijk: (Grieks: παν (pan) = alles, ?ραμα (horama) = schouwspel), en figuurlijk: alles zien, breed kijken. Misschien is hij wel de echte leider. Ook in iedere gemeenschap zijn deze typen te herkennen.