Een liedje uit het verleden noemde het al: “Where have all the flowers gone”? Een lied van Pete Seeger. Een lief liedje als je het hoort maar toch politiek geladen. Want de bloemen zijn geplukt door jonge meisjes en waar zijn die gebleven? Naar de jonge jongens! En waar zijn die gebleven zij zijn soldaat geworden. Het lied is door veel artiesten gezongen en stamt uit 1955. Het jaar voor mijn geboorte.
Misschien is het wel het protestlied van deze tijd. Want voor mij staat het ook symbool voor de onderbroken kring. Want hoewel het niet wordt bezongen eindigen soldaten vaak dood. In deze tijd wordt vaak gesproken over Kringloop, Cradle to cradle of Circulair. The Lion King kende het lied The circle of life. Door de mens worden veel Circles onderbroken. Door onze intensieve manier van landbouw en veeteelt is er behoorlijk wat mis. De boeren krijgen daarvan vaak de schuld maar eigenlijk zijn wij allemaal daarvan de oorzaak.
Ik las in het boek “Grote verwachtingen” van Geert Mak een passage die duidelijk de problematiek beschrijft en die je aan het denken zet. De cijfers van de vogeltellers bevestigden het beeld: de grutto’s en scholeksters waren met meer dan de helft afgenomen, de altijd juichende veldleeuwerik was zelfs bijna uitgestorven: in de jaren zeventig waren er nog bijna een miljoen, in 2019 nog maar vijfendertigduizend.
Pesticiden speelden een rol – er waren steeds minder insecten – maar vermoedelijk had deze neergang vooral te maken met al dat pompen en malen waar de Nederlanders zo dol op zijn, met de kunstmatige riviertjes die in de winter de ene kant op lopen en in de zomer de andere kant, met de veranderde waterstanden die de seizoenen van Moeder Natuur letterlijk op zijn kop zetten: in de zomer nat, in de winter en het voorjaar droog. Geen weidevogel hield het op den duur vol, op die keiharde klei. (lees hier meer voor een uitgebreidere passage)
Afschuwelijk als je beseft wat dit tot gevolgen heeft. Zelf zag ik het dit voorjaar toen ik al wandelend een paar volgens zag lopen op een pas gemaaid stuk gras. Ik kan het mis hebben maar zoekend naar het nest of de jongen. Maar het gaat verder dan alleen vogelnesten beschermen want ook de insecten zijn verdwenen. Toen ik dat las, schoot me opeens te binnen dat ik vroeger in de zomer regelmatig mijn voorruit moest ontdoen van dode vliegen. Dat is inmiddels jaren geleden.
Een ander voorbeeld van een onderbroken kring: koolmeesjes schijnen ook uit te sterven. Als oorzaak wordt genoemd het gebruik van vlooien en teken gif. Mezen bekleden hun nest graag met de haren van katten en honden. Het gif om vlooien te bestrijden in de honden- en kattenharen komt via de nog kale huid in de jonge vogels terecht. De jonge vogels bezwijken vervolgens aan de giftige stoffen die daaraan kleven. Maar de natuur slaat terug want mezen zijn de natuurlijk vijand van de Eikenprocessierups. De rups waar we als mens heel veel last van hebben. Eigens schuld.
Dat van het verdwijnen van vogels, insecten en bodemleven in de wei is wel heel zichtbaar. Mijn wandeling dit voorjaar en de zoekende vogels raakte me wel. En het ontbreken van insecten op mijn voorruit is ook zo iets.Misschien moeten we vaker stilstaan bij dit soort “kleine”voorbeelden. Er zijn nog veel groter problemen door het smelten van de ijskappen, de zeespiegelstijging of verdwijnen van zonnevlekken. Maar voor mij begint het met de vraag: Where have all the flowers gone?
