Een beetje een vervolg op mijn vorige blog “Nood breekt wet” is “Handelen in de geest van de wet”. Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat je een regel niet al te strikt kunt toepassen. Ik stop bijvoorbeeld soms bij een stopverbod om een aanrijding te voorkomen. De toeslagenaffaire heeft duidelijk gemaakt dat de overheid vaak “naar de letter van de wet” handelt. Achteraf legde men veel te zware sancties op. De redelijkheid ontbreekt. We leven in tijden waarin, zeker in de politiek, men redeneert naar de letter van de wet. Zeker als het om Europese wetten gaat, gedraagt onze overheid zich roomser dan de Paus. Maar ook schiet de overheid door met sancties als men niet goed handelt. Wat dat betreft kunnen we in Nederland een voorbeeld nemen aan Spanje: als je daar een boete krijgt en je betaalbare op tijd, dan betaal je maar 50%.
Nu leggen mensen een stukje coulance vaak gelijk uit als een recht. Mannen schermt al snel met het gelijkheidsbeginsel. Wat voor de één opbrengst moet ook voor de andere gelden. Een oud Nederlands spreekwoord zegt iets anders: De één mag een paard stelen, de ander mag niet over het hek kijken. Je hebt nu eenmaal werkpaarden en sierpaarden. In deze tijd kennen we praktische mensen en theoretici. De laatsten werken vaak in bullshitbanen, terwijl mensen met een praktisch beroep bezig zijn dingen te scheppen.
Een praktisch ingesteld iemand knijpt vaker een oogje dicht omdat hij of zij weet dat “regel is regel” lang niet altijd werkt. Een beetje onder het mom van: als het niet kan zoals het moet, moet het maar zoals het kan. Vaak overziet hij of zij de gevolgen van het eigen handelen. Een theoretisch onderwezen iemand kan dat minder goed en valt vaak terug op regels en voorschriften. Daarbij handelt hij of zij volgens de regels. Een echte vakman weet wanneer hij zich aan de regels moet houden en wanneer niet. En dát is vaak niet in regels te vatten.