Gisteren verzeilde ik in een mooi gesprek. Het ging over snel internet op het platteland. Iemand had de noodoplossing van KPN, internetten met 4G. Nu bleek die persoon “veel” data te verbruiken. Dus kreeg hij het bericht dat hij nog een bundel bij moet kopen. In totaal kwam het nu op € 140,- begreep ik. Totale verontwaardiging. Ik moest er eigenlijk wel een beetje om lachen want het was iemand die dagelijks ook werkt in een omgeving die vergeven is van de vrije markt.
Gekscherend vertelde ik dat er in Visvliet ook geen weekmarkt is en dat we daarvoor naar Kollum moeten. Daar is een weekmarkt, daar is het mogelijk een beperkt aanbod te krijgen. Wil ik meer aanbod dan zal ik toch op pad moeten naar Groningen. Of ik moet genoegen nemen met het beperkte aanbod ik heb geen keus.
Het is allemaal de vrije markt. KPN levert op sommige adressen niet meer. De klant in kwestie vroeg de medewerker van de KPN of hij dat normaal vond. Nee was het antwoord maar als ik u was zou ik het doen want u hebt geen keus.
Allemaal “vrije markt”. Oftewel als er markt is komen er wel aanbieders. Is die er niet dan moeten klanten zelf op zoek. Op de fiets of in de auto (want openbaar vervoer is ook inmiddels van de markt). Voor snel Internet zelf aan de slag of gebruik maken van een beperkt aanbod. de 4G oplossing van KPN of wachten op het draadloze alternatief van Rodin opgezet met overheidsgeld. Oh ja misschien behoor je tot de gelukkigen die wel glasvezel krijgt. Heb je nu meer dan 30Mb/sec. Leer er maar mee te leven. Daar mag de overheid niet steunen.
Mijn advies. Op de fiets in de auto zelf aan de slag. Uitgaan van eigen kracht.
Het is al een poosje geleden dat ik geschreven heb over mijn ervaringen als klant. Gisteren had ik een ervaring die ik graag wil delen. Op doorreis stopte ik even in de stationsrestauratie in Groningen. Nu is dat niet meer een stationsrestauratie maar een Starbugs. De Amerikaanse keten waar gratis Wifi is en waar soms je naam op de beker geschreven wordt: één Cappuccino voor Jan Hoet riepen ze dan in het buitenland.
Gisteren gewoon een kop dus geen naam op de beker. Dat hoefde ook niet want er stond niemand te wachten. Het was rustig. Tot mijn grote verbazing riep de (jonge) gast achter de bar 1 Mocca knalde de kop op de bar draaide zich om en liep weg. Alsof ik niet bestond. Verkeerde keus dus om daar een kop koffie te halen.
Ze hebben het dan wel over de oppervlakkige manier in Amerika met How Are You? Zonder te willen weten hoe het met je gaat. Dit is nog een stuk erger gewoon of je niet bestaat. Het deed me denken aan die schets met de nummertjesautomaat waar één iemand in de rij staat en iemand de nummers oproept.
En opeens zit ik er weer middenin: “The commons”. Ik heb al veel vaker geschreven over de Meent en de over uitnutting van onze planeet. Ergens in 2007 hoorde ik Howard Rheingold in Groningen praten over “The tragedy of the commons”. (De tragedie van de Meent). Sinds die tijd blijft het begrip Meent me achtervolgen. Ik heb er presentaties over bekeken of Conferenties bijgewoond er een aantal keren een blog over geschreven en vaak het verhaal van de meent verteld.
Afgelopen week mocht ik te gast zijn bij de lancering van de hub FOCI (The Future Of Citizens Initiatives) bij de Universiteit van Utrecht. Ik was uitgenodigd door Tine de Moor. Tine was een poos geleden te zien in Tegenlicht over ons gemeengoed waar de “Tragedie van de Meent” ook aan de orde kwam. Samen met haar was ik te gast in Pakhuis de Zwijger. Het was een leuke bijeenkomst waar onderzoekers, ambtenaren en een handjevol mensen uit het bedrijfsleven stilstonden bij de toekomst van burgerinitiatieven. Een leuke middag die voor mijn gevoel gedomineerd werd door de zorg bij ambtenaren hoe die burgerinitiatieven zich moeten organiseren, hoe ze de kennis moeten overdragen hoe burgerinitiatieven zich kunnen versterken.
Bijna hilarisch om te zien dat de overheid zich zorgen maakt. Zorgen waarover? Of burgers het allemaal wel kunnen! Wel een beetje raar want als ambtenaren de deur uit gaan zijn ze weer gewoon burger. Die kennis is dus ook gewoon aan te wenden. Of is het zo dat ambtenaren na 5 uur opeens ook hun kennis en vaardigheden achter laten op kantoor. Blijkbaar is een ambtenaar alleen effectief als hij of zij in functie is. Een beetje met een knipoog natuurlijk want de maatschappij verandert, dat moet gevolgen hebben voor de overheid. Er kwamen suggesties naar voren om te onderzoeken hoe zelforganisatie en burgerinitiatieven kunnen leiden tot betere verdienmodellen. Verdienmodellen? In mijn ogen hebben burgerinitiatieven niet primair een relatie met een verdienmodel. Het lukte me niet om duidelijk te maken dat het 2 verschillende werelden zijn. Burgerinitiatief en verdienmodel. Maar misschien ben ik ook wel een beetje teveel van het collectieve.
Hoewel…. kan je daar ooit te veel van zijn?
Ooit namen we deel aan een workshop “The art of Commoning”. Commoning is een woord wat lastig te vertalen is. Samenleven is het niet echt. Samen Leven komt meer in de buurt. Het laat zich misschien wel het best omschrijven als de kunst om “samen te leven”. Hieronder een prachtige omschrijving in het engels. Het doet me denken aan het leven in een dorp. Je kunt er onderzoek naar doen. Maar om het echt te begrijpen moet je er gaan wonen en dan begin je het misschien te zien.
This requires a sensitive touch, an artistic flair and a deep attentiveness to the humanity of other human beings. This is the art of hosting: an engagement with people as living, feeling, meaning-making creatures who care about fairness, imagination and fun.
Serious observers of the commons often approach it “from the outside,” as if it were an elaborate machine of cogs and pulleys. But if you approach the commons from within its inner dimensions – how people relate to each other – you are forced to pay more attention to qualitative dimensions and capacities of human beings, including aesthetics, ethics and feelings. Personality and authenticity matter.
The art of commoning, then, is about the graceful, light-touch structuring of people’s distinctive energies, passions and imaginations as they interact in groups. By modeling certain attitudes toward each other and the world, and by constructing a shared social norm, people learn to give the best of themselves while taking care of each other and their shared social and physical spaces. (citaat uit een blog van David Bollier)
Ik heb me ooit laten verleiden iets in de politiek te doen. We deden dat met een partij Vrij Mandaat. Dat is allemaal op niets uitgelopen maar als ik Thiery Baudet hoor dan verwoord hij (voor wat de verandering in de politiek betreft) aardig het standpunt wat we toen hadden. Geen consortia (Coalitie) vorming . Maar ieder mag zijn eigen standpunt handhaven en hoeft zich niet opofferen aan een partij besluit. Wat dat tot gevolg heeft zagen we bij het afschaffen van dividendbelasting. In andere opvattingen van Thiery kan ik me niet altijd vinden, maar ja dat mag tegenwoordig. Je hoeft niet meer in alles van één partij te geloven.
Mensen die me kennen weten dat ik van Bottom-up ben. Dus geen overheid die voor ons gaat denken maar zelf verantwoordelijkheid nemen voor de eigen omgeving. Natuurlijk hebben we een overheid nodig maar die laat zich voeden wat er leeft onder de bevolking. Steeds terug naar de basis. Onze overheden laten zich alleen nu vaak voeden door (grote) bedrijven. Zie ook mijn vorige blog Groot, Groter, Grootst.
Hoe werkt dat dan zo’n van onderaf beweging en tegelijkertijd provinciale, landelijke en Europese politiek. Dat kan nooit werken. Nou daar ben ik het niet mee eens. Ik zie soms provinciale en gemeentelijke politici die het precies begrijpen. Mee surfen op de van onderaf beweging. Het oor te luisteren leggen. Goed om weten te gaan met grote bedrijven, ze doorzien het spel maar blijven koers houden. Wat een verschil met landelijke politiek die vaak lopen aan de leiband van het kapitalistisch grootbedrijf. Je ziet die politici ook snel na hun politieke loopbaan een topbaan accepteren in het bedrijfsleven.
We zijn allemaal gegrepen door het kapitalisme, Social Media, verslaving aan reizen (zondag Tegenlicht kijken) en de waan van koopgedrag, ook ik heb er last van. Maar als we echt in de greep zitten en er is geen ontsnappen wat moeten we dan doen? Er is een voorzichtige beweging aan het ontstaan in Europa onder de naam DiEM25 (Democracy in Europe Movement 2025). Ik werd op de beweging geattendeerd door “de Correspondent”. Ze willen de verbinding slaan tussen lokale bewegingen via provincies landelijk naar Europa. Hoe? daar hebben ze nog geen antwoord op eerst maar met elkaar het er over hebben. Daar liggen wel heel veel parallellen met waar ik mee bezig ben. Of het wat wordt? Ik weet het niet maar de oplossing zal van onderaf moeten komen. De afgelopen week ben ik weer afgehaakt bij een beweging die alleen maar door marketing willen groeien. Het ons inmiddels zo bekende fenomeen.
Wat mij betreft blijf ik verbonden met lokale initiatieven, probeer zo nu en dan mijn steentje op een hoger niveau bij te dragen maar altijd vanuit de overtuiging dat het begint in mijn eigen omgeving. Eigenlijk een beetje : Als je de wereld wil verbeteren begin dan bij jezelf”. (en in je eigen omgeving).
The Rich get richer. Er is een beweging aan de gang die maar niet te stoppen is. Het heeft te maken met oneindige groei. Nu is er met groei niets mis. Het is nu lente en de natuur laat ons zien dat groei goed is. Maar daar waar wij mensen soms denken dat dat altijd maar door kan gaan heeft de natuur een cyclus die laat zien dat na groei en bloei ook verval komt en afsterven. Het groter moeten worden heeft te maken met efficiëntie maar ook met de complexiteit van onze maatschappij. Er schieten me zo een aantal voorbeelden binnen waar de groei ook een schaduwkant heeft.
Winkelcentra
Centra van steden beginnen steeds meer op elkaar te lijken. De vierkante meters zijn eigenlijk alleen betaalbaar voor grote ketens met een bepaalde omvang. De kleinere winkels vind je vaak net buiten de kern. Ooit was ik fel tegen een ondernemersfonds die zich richtte op het versterken van het centrum. Het fonds kreeg geld uit het verhogen van de OZB en had tot doel het centrum aantrekkelijk te maken. Terwijl juist iedereen er aan mee moest betalen. Je sponsort als het ware de concurrentie. De foute gedachte die erachter zit is dat als het regent in de kern ook andere zaken er (iets) beter van worden: The trickle down economy. Het idee dat de economische welvaart van de rijke bovenlaag uiteindelijk wel “doorsijpelt” naar de lagere klassen.
Scholen
Van kleine scholen wordt gezegd dat ze kwetsbaar zijn en eigenlijk alleen kunnen overleven door zich aan te sluiten bij een koepelorganisatie. Eenmaal onderdeel van zo’n koepel blijkt dat in verhouding de kleine school te klein is en wordt alsnog de kleine school gesloten. Maar tegelijkertijd verdwijnt ook een stuk betrokkenheid bij een school en zeker ook de zelfwerkzaamheid van ouders.
Duurzaamheid
Ooit hoorde ik van iemand betrokken bij Grunneger Power dat het alleen kan als het groot is. Op de schaal van de stad Groningen. Hij pleitte voor een gedegen businessplan. In dezelfde bijeenkomst was iemand uit Reduzum die zonder een gedegen plan een windmolen hadden neergezet en ook inmiddels alle daken van het dorp van zonnepanelen voorzien. Een heel duidelijk voorbeeld van kleinschalig pragmatisch handelen tegenover grootschalig denken. Natuurlijk helpen grote molens en zonneweiden meer dan al dat kleinschalige. Alleen trekt grootschalig ook andere mensen aan. Mensen die het eigenbelang voorop zetten.
Steden
De trek naar de steden lijkt bijna niet te stoppen. Urbanisatie speelt over de hele wereld en dat is ook een logisch proces. Immers de kansen liggen daar waar veel mensen zijn. In een dorp ontmoet je minder mensen en de kans dat je daar iemand treft die je verder kan helpen op wat voor gebied ook, is veel kleiner. Het gevolg is dat juist (kleine) dorpen te maken hebben met krimp. Voorzieningen verdwijnen en het vergrijst.
Internet
Op mijn eigen vak digitalisering speelt hetzelfde. Grotere aanbieders hebben Formule 1 in het pakket of de voetbalwedstrijden van de eredivisie. Kleine aanbieders kunnen hier nooit tegenop. Ook hier is er een beweging groot, groter, grootst.
Het alternatief is bottom up, de menselijke maat en samen. Dat gaat vaak gepaard met gedoe. Iedereen een stem geven is niet zo gemakkelijk. Geen wonder dat juist een krachtige leider zoveel mensen mee kan nemen. Steve Jobs, Elon Musk, Bill Gates brengen mensen in vervoering die vervolgens achter hun ideëen aan lopen. Maar tegelijkertijd zijn het mensen die gebruik (misbruik) maken van de gemeenschap. Onevenredig veel naar zichzelf en niet te vergeten een [W:vazal] toe harken.
Gaat dit nog lang door? Ik hoop het niet en er is hoop. Heel langzamerhand zie je dat de groep jongeren, die kiest voor een minder hectisch leven, groeit. Dorpen zijn zich aan het herpakken. Er is een toenemende belangstelling voor kleinschalig en lokaal. Natuurlijk helpt een discussie zoals de afgelopen periode over het afschaffen van de dividendbelasting enorm. Het wordt steeds zichtbaarder hoe grote bedrijven invloed uitoefenen en hoe ze de politiek in de macht hebben. Het is herfst aan het worden hoop ik. Ik hoop op een niet al te strenge winter en dan net als nu… een nieuwe start.
