De valkuil van Pipi

Het lijkt alsof heel Nederland hoogopgeleid is. Zeker op LinkedIn lees je ronkende verhalen over onderzoeken, carrièreswitches, nieuwe banen en succesvolle innovaties. Ooit liep ik tussen al die bollebozen rond, en met een collega maakten we er grapjes over. Zoals: “Wil die Hut met weinig hersenactiviteit de zaal verlaten, zodat we het over belangrijke dingen kunnen hebben?”

De kracht van specialisatie
Specialisten zijn belangrijk, want specialisatie is een essentieel onderdeel van wetenschap en academische disciplines. Iemand die jaren heeft gestudeerd en onderzoek heeft gedaan in een specifiek vakgebied — zoals natuurkunde of geneeskunde — heeft kennis vergaard die niet makkelijk te kopiëren is. Dat maakt hen waardevol binnen hun eigen domein. Maar die diepgaande focus kan hun perspectief op andere disciplines beperken.

De illusie van algemeenheid
Het is een veelvoorkomende misvatting dat hoogopgeleide mensen automatisch brede kennis van andere vakgebieden hebben. Iemand met een sterke achtergrond in wiskunde die economische theorieën probeert te begrijpen, mist vaak nuances en context die essentieel zijn voor echt begrip. Dit leidt ertoe dat slimme mensen soms domme dingen doen — daar schreef ik al eerder over in deze blog.

Interdisciplinair denken
Toch groeit het besef dat interdisciplinair denken belangrijk is. Het combineren van kennis uit verschillende vakgebieden leidt tot nieuwe inzichten en innovatieve oplossingen. Theoretisch hoogopgeleiden zouden hun kennis moeten delen, maar vooral open moeten staan voor samenwerking met mensen met praktische kennis. Dat is pas echt een andere discipline: je eigen beperkingen erkennen.

Pipi Langkous als voorbeeld
Iedereen kent de Pipi Langkous’ wijsheid: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” (die blijkt de schrijfster nooit het hebben gebruikt, maar toch wordt het veel gebruikt!) Dat is prachtig: naïef de wereld ingaan en blijven proberen hoort bij het leven. Een beetje zelfvertrouwen is nooit weg. Maar als expert die denkt overal verstand van te hebben, beklim je onbewust Mount Stupid.

Toekijken
Ik zag een post van Tine de Moor over een onderzoeksprogramma rond het versterken van burgercollectieven. Een mooi traject, oprecht. Maar als ik zie wie er meedoen, bekruipt me een akelig gevoel. Al die aandacht voor burgercollectieven, terwijl het bestuderen van gemeenschappen lijkt op een schriftelijke cursus boksen. Als je nooit in een gemeenschap hebt geparticipeerd, kun je studeren tot de een ons weegt. Alle deelnemende partijen staan toe te kijken hoe burgers het doen. STOP daarmee. Doe dat onderzoek met mensen die over praktische ervaring beschikken over leven en wonen in een gemeenschap. en dat kan van alles zijn in een dorp, kerk, bestuur van een vereniging daar waar mensen zich belangeloos inzetten voor iets groters dan zichzelf.