Vanmorgen las ik een uitdrukking die Jan Rotmans gebruikte. In een podcast noemde hij de “Illusie van machteloosheid”. Toen ik ging surfen waar die uitdrukking vandaan kwam stond gelijk eronder een pagina over “De vrijheid van machteloosheid”. Dat inspireerde me gigantisch. Ik volg Jan Rotmans al een poos en geweldig waar hij mee bezig is. Op één punt ben ik het echt met hem oneens. Hij noemt de periode waarin we zitten transitieperiode, een overgang van het één naar het ander waarbij de suggestie wordt gewekt of we daar veel invloed op hebben. Volgens mij zitten we in een periode van transformatie. Het oude stopt en het nieuwe is nog niet zichtbaar. Daartussen zit een periode van liminaliteit zie ook een eerdere blog. De periode van “Niet meer” en “Nog niet”. Het overkomt ons we hebben er niet veel invloed op.
Jan Rotmans had het in het verleden vaak over kantelaars. Net alsof iemand met een hevel de situatie kan doen kantelen. Ik zie ook mensen in hun profiel hebben staan dat ze kantelaar zijn. En daar zit nou net de kneep het geeft andere mensen het gevoel dat ze machteloos zijn: ze zouden ook wel kantelaar willen zijn. En wanneer ben je dat, dat je weet waar we heen gaan? En volgens mij weet niemand dat. Juist Corona heeft het nog eens duidelijk gemaakt, ineens is het er. In een week tijd zaten we thuis. Verwarring alom want hoe zit het nieuwe normaal er uit? We zijn nog aan het rouwen over het verlies van het oude dat we iedereen konden knuffelen als we wilden troosten, handen schudden bij kennismaken, met de familie rondom een ernstig zieke, dorpsfeesten of festivals waar we uit ons dak konden gaan. Dat is er niet meer en misschien komen delen weer terug. En sommige dingen komen ook nooit meer terug.
Dat geeft een machteloos gevoel. Daar liggen ook kansen want hoewel thuiswerken niet altijd een zegen is geeft het ook voor veel mensen een ervaring dat er meer is dan kantoorleven. Zonder werk komen zitten is vervelend, triest en heftig. Het geeft ook wel een vorm van vrijheid. Werken bij een bedrijf waar het alleen maar draait om groei en geld verdienen voor de eigenaar of aandeelhouder geeft zelden vreugde. Of je moet al de vreugde halen uit competitie.
Alles wat Jan Rotmans zegt kan ik me in vinden. Wat wel mist is de periode van bezinning en rouw. En wat dat betreft zijn we er nog lang niet. Veel zaken zullen nog verder afbrokkelen. Persoonlijk geloof ik niet in de energietransitie naar duurzaam door middel van zonne- en windenergie. Het blijft gegoochel met oude systemen die uitgaan van groot groter grootst. Biomassa is een van die verzinsel uit het oude systeem en Zonne en windenergie in de huidige vorm gaat ons te weinig opleveren. Met een beetje rekenen wordt dat wel duidelijk. Voedsel is net zo een verhaal. We hebben net de peren ingemaakt. Mooie hobby maar zelf je voedsel verbouwen is maar voor een selecte groep. Tijd en ruimte is daar een beperking.
Kortom, We zitten middenin de overgang. Het oude sterft nog verder af. Het nieuwe is nog niet in zicht. Het heilige geloof in groei en vrije markt zal eerst moeten verdwijnen. Het nieuwe verwacht ik uit gemeenschappen en hoop dat de dominantie van kapitaal en macht verdwijnt. Hoe dat nieuwe vorm krijgt? Dat moeten we samen doen.
