Blog van Jan Hut

De afgelopen week was er een presentatie van Jan Rotmans bij Seats 2 Meet in Groningen. Deze keer met als onderwerp "Stad en Ommeland in transitie". Prachtig om zijn verhaal eens in het echt te horen. Ik was tegelijkertijd ook wel een beetje nieuwsgierig of zijn verhaal ook elementen bevat van “hoe nu verder?”. Want de boodschap is duidelijk. Er gaan dingen veranderen en niet een beetje ook. Het gaat dus niet meer over tijden verandering maar over "veranderingen van tijd". Mooi uitgedrukt! Grote organisaties zullen het zwaar krijgen en onaantastbare lijkende instituties zullen omvallen. In mijn ogen een goede analyse, maar hoe verder?

Het verhaal van Jan Rotmans is als een grammofoonplaat, Volgens hemzelf houdt hij al 10 jaar hetzelfde praatje.. Het was een redelijk kopie van het verhaal in tegenlicht of op internet. Hij geeft aan dat er een verandering in de lucht hangt. Iedereen voelt het volgens hem. We zullen te maken krijgen met een aantal structurele veranderingen die ons gaan raken. Het zal nooit meer worden zoals het was. Er ontstaat een beweging van friskijkers en dwarsdenkers. Zo noemt hij het. En dan denkt hij aan een groepje mensen die de verandering in gang kunnen zetten.5 mensen kunnen volgens hem de kanteling in gang zetten.Dat ben ik dus niet met hem eens. De verandering is er volgens mij al lang. 

Om eerlijk te zijn brengt hij in mijn ogen zijn verhaal op een manier uit de oude tijd. Gewoon voor de groep een praatje en een plaatje in abstracte termen waar je eindeloos over kan kletsen. Daarna in 3 subgroepen voorbeelden inventariseren.. Flappen met statements verzamelen, mensen die door elkaar heen dingen roepen. Daar is volgens mij meer van te maken. Gewoon gesprekken voeren die er toe doen vooral luisteren naar de wijsheid van de groep.

De dag erna was "de dag van de ondernemer" in Martiniplaza. Veel, heel veel mannen in pakken. Veel sessies over ondernemen. Ik kwam terecht in een sessie waar het ging over hoe lastig het is voor arbeidsloze  55 plussers  om weer aan de slag te komen. Er waren drie 55 plussers gevonden die hun pitch mochten vertellen voor de zaal. Op een bepaalde manier was het gewoon mensonterend. Ik had het gevoel dat ze werden tentoongesteld. Volwassen mensen die ingestudeerde zinnen opdreunden. Ingestudeert met behulp van de werkcoach van het UWV denk ik dan maar. Van die prachtige zinnen die iedereen gebruikt. En dan een zaal vol met weldenkende mensen die daar ook gewoon met het volle verstand naar zitten te luisteren. Wat zijn we als maatschappij afgegleden.

Die avond mocht we in een relatief klein dorp een bijeenkomst faciliteren waar de bewoners met elkaar in gesprek gaan over de dorpswiinkel van de toekomst. We waren gevraagd om dat gesprek te faciliteren om zo de exploitanten van de winkel te helpen bij het doorvoeren van veranderingen zodat er ook in de toekomst ook nog een bestaan is voor de dorpswinkel. Niet dat ik verstand heb van winkels of retail. Maar we faciliteren wel veel groepen. We bemoeien ons niet met de inhoud maar zorgen er wel voor dat er iets uit de bijeenkomst komt wat gedragen wordt door de deelnemers. zie ook www.uitdeinhoud.nl Het werd een fantastische avond de jongste deelnemer was 12 en de oudste over de 80. Tal van erg bruikbare ideeën kwamen naar voren. Het allermooiste moment was toen de beheerder van het dorpshuis aanbood om de winkel een week te runnen. De zomermaanden waren voor hem erg rustig. Hij heeft dan de tijd en wil wel helpen. Spontaan viel een andere dame bij. Ze had 20 jaar ervaring bij een grote supermarktketen en was nu werkeloos. De jongen van 12 bood aan om met zijn klasgenoten vrijwilligerswerk te doen. Daarnaast was er een mooie lange lijst met bruikbare ideeën. 

Wat een mooie week. Ik twijfel er niet aan waar de verandering plaats aan het vinden is, Ik ben benieuwd hoe jij daar tegen aan kijkt.

Het stond gisteren op de voorkant van het dagblad: “Eenvoudig werk verdwijnt”. Het is steeds vaker te horen. door het automatiseren verdwijnen er zoveel banen dat er straks geen genoeg werk meer is voor iedereen. Het overtikken van formulieren in computersystemen is daar wel het bekendste voorbeeld van. Maar op de iets langere termijn zullen autonome auto’s er voor zorgen dat waar nu nog veel chauffeurs werk vinden dat ook gaat verdwijnen. Het eenvoudig werk in de techniek, zorg en het leger zal door robots worden overgenomen. Het lijkt soms ver weg maar toch is het al realiteit aan het worden.

De afgelopen week  zat ik in een gesprek over MBO opleidingen en wat  leerlingen zouden moeten leren. Nu is het onderwijs in Nederland een beetje uit de bocht gevlogen alles wordt vast gelegd in profielen. Er is precies omschreven wat er geleerd moet worden. Het lijkt er op dat leerlingen in een bepaalde mal moeten passen ze worden zo bijgeschaafd dat het past. We hadden het over een Groningse jongen die gastvrij zijn klanten hielp maar bij het afscheid “Moi” bleef zeggen. Heel erg op zijn eigen hartelijke manier. Terwijl natuurlijk “goedemiddag” in het protocol staat. Een mooi voorbeeld want eigenlijk telt die hartelijke manier zwaarder. Het gevoel wat hij er mee overbrengt kan veel meer gastvrijheid uitstralen dan het “goedenmiddag”.

Toen ontstond er even de discussie is die hartelijkheid wel aan te leren? We kennen allemaal wel die ene ober die onbeschoft was of juist erg hartelijk. Zelf herinner ik me nog heel goed de ober die in overleg met de kok met een oplossing kwam over iets wat niet op de kaart stond. Oprecht belangstellend vragen en meedenken. Het voelt gelijk anders. Het aanvoelen wat een klant wil en contact maken. Is dat aan te leren? Dat gaat veel verder dan het dagmenu uit het hoofd leren en het opdreunen. Of het foutloos 5 borden kunnen opdienen.  Of in de zorg het aanbrengen van zwachtels, verband  of het wassen. Dat is een vaardigheid maar ook hier is de ervaring niet alleen afhankelijk van de handeling.

De banen die zullen verdwijnen zijn de banen die ook met een apparaat kunnen worden uitgevoerd. Wat er over blijft zijn de werkzaamheden waar mens zijn een belangrijke rol speelt. Zorg, recreatie en toerisme, onderwijs, En misschien zal daar ook het eenvoudige  werk verdwijnen. Wat overblijft is werk wat (volgens het gesprek eerder deze week) niet is aan te leren. Daar ben ik het niet mee eens. Want ergens heeft dat te maken met mens zijn. En hoeveel aandacht wordt daar aan besteed in het onderwijs? Eerder deze week zette ik al de video over een Empathische Samenleving online (zie hieronder). Want misschien gaat eenvoudig werk wel verdwijnen maar er blijft nog veel over, We zullen kinderen op een andere manier moeten opleiden. Niet voor een baan die toch gaat verdwijnen. Maar meer voor een toekomst waar het aankomt op hoe we met elkaar de wereld vorm geven als mens. Dat is niet eenvoudig. Aandacht voor elkaar en dan kunnen we gelijk de opleidingsmallen vergeten en een hoop andere overbodige regelgeving.