Het stond gisteren op de voorkant van het dagblad: “Eenvoudig werk verdwijnt”. Het is steeds vaker te horen. door het automatiseren verdwijnen er zoveel banen dat er straks geen genoeg werk meer is voor iedereen. Het overtikken van formulieren in computersystemen is daar wel het bekendste voorbeeld van. Maar op de iets langere termijn zullen autonome auto’s er voor zorgen dat waar nu nog veel chauffeurs werk vinden dat ook gaat verdwijnen. Het eenvoudig werk in de techniek, zorg en het leger zal door robots worden overgenomen. Het lijkt soms ver weg maar toch is het al realiteit aan het worden.
De afgelopen week zat ik in een gesprek over MBO opleidingen en wat leerlingen zouden moeten leren. Nu is het onderwijs in Nederland een beetje uit de bocht gevlogen alles wordt vast gelegd in profielen. Er is precies omschreven wat er geleerd moet worden. Het lijkt er op dat leerlingen in een bepaalde mal moeten passen ze worden zo bijgeschaafd dat het past. We hadden het over een Groningse jongen die gastvrij zijn klanten hielp maar bij het afscheid “Moi” bleef zeggen. Heel erg op zijn eigen hartelijke manier. Terwijl natuurlijk “goedemiddag” in het protocol staat. Een mooi voorbeeld want eigenlijk telt die hartelijke manier zwaarder. Het gevoel wat hij er mee overbrengt kan veel meer gastvrijheid uitstralen dan het “goedenmiddag”.
Toen ontstond er even de discussie is die hartelijkheid wel aan te leren? We kennen allemaal wel die ene ober die onbeschoft was of juist erg hartelijk. Zelf herinner ik me nog heel goed de ober die in overleg met de kok met een oplossing kwam over iets wat niet op de kaart stond. Oprecht belangstellend vragen en meedenken. Het voelt gelijk anders. Het aanvoelen wat een klant wil en contact maken. Is dat aan te leren? Dat gaat veel verder dan het dagmenu uit het hoofd leren en het opdreunen. Of het foutloos 5 borden kunnen opdienen. Of in de zorg het aanbrengen van zwachtels, verband of het wassen. Dat is een vaardigheid maar ook hier is de ervaring niet alleen afhankelijk van de handeling.
De banen die zullen verdwijnen zijn de banen die ook met een apparaat kunnen worden uitgevoerd. Wat er over blijft zijn de werkzaamheden waar mens zijn een belangrijke rol speelt. Zorg, recreatie en toerisme, onderwijs, En misschien zal daar ook het eenvoudige werk verdwijnen. Wat overblijft is werk wat (volgens het gesprek eerder deze week) niet is aan te leren. Daar ben ik het niet mee eens. Want ergens heeft dat te maken met mens zijn. En hoeveel aandacht wordt daar aan besteed in het onderwijs? Eerder deze week zette ik al de video over een Empathische Samenleving online (zie hieronder). Want misschien gaat eenvoudig werk wel verdwijnen maar er blijft nog veel over, We zullen kinderen op een andere manier moeten opleiden. Niet voor een baan die toch gaat verdwijnen. Maar meer voor een toekomst waar het aankomt op hoe we met elkaar de wereld vorm geven als mens. Dat is niet eenvoudig. Aandacht voor elkaar en dan kunnen we gelijk de opleidingsmallen vergeten en een hoop andere overbodige regelgeving.