Blog van Jan Hut

Het was weer een mooie week waar heel veel gebeurde. Glasvezel in het buitengebied, bedrijvencontactdagen Drenthe, verhuizen van mijn schoonmoeder en het tijdelijk vernieuwingsnetwerk Groningen. En dan niet te spreken over gewoon werk.

Ik heb weer veel, heel veel mensen gezien en gesproken. Jammer is, dat het alleen zoveel waren, inhoudelijk hou je er redelijk oppervlakkige gesprekken aan over. Ook deze week heb ik weer heel veel soundbites en statements voorbij horen komen. Al heel snel vervalt het in een wedstrijd om elkaar te overtuigen. Vaak hebben mensen wel een favoriet onderwerp waar je graag je visie over geef (ja ikzelf dus ook). Het vraagt wat moeite om ook te luisteren naar de anderen. In één geval zat ik in een discussiegroep waar een van de deelnemers nog geloofde in het model van groei, dat het wel goed komt als een keer de economie weer aantrekt. Hij stond alleen in zijn statement de andere deelnemers in het groepje vonden dat  iets anders de oplossing moest zijn dan “economische groei”,  hij viel stil en was even van de kaart.

Mooie uitdrukking eigenlijk “van de kaart zijn”. Ergens las ik dat er in Portugal een plaats is met de naam Sagresh Point het is het uiterste zuidwestelijke puntje van Europa. In de 15e eeuw was er een opleidingscentrum voor kaarten maken en navigeren. Henry the Navigator leidde er studenten op in het sterren kijken, navigeren en Oceaanvaren. Misschien is ergens daar wel de uitdrukking “van de kaart” ontstaan want toen vrij snel daarna Columbus naar het westen voer en weer terugkwam klopten alle aannamen niet meer. Hun wereldbeeld stortte in.

“ Men was van de kaart”.

(ik weet niet of dit historisch allemaal correct is maar ik vind het wel een mooi verhaal)

Het is te verwachten dat er de komende tijd meer mensen van de kaart zijn. We leven in een tijd waar individualisme en de hang naar bezit begint af te brokkelen. Het geloof in oneindige groei. Veel van ons leven in prachtige huizen omringt door veel spullen. Maar heel veel mensen worden geconfronteerd met het feit dat het huis “onder water staat”. Opeens is het niet meer zeker dat de overheid zal blijven zorgen voor de zwakkeren in de samenleving. Hoe moet het met de zorg voor de ouderen? Reden genoeg om van de kaart te raken. Toch zijn er lichtpunten. Want juist door het wegvallen van zekerheden moeten we meer samen doen. Juist meer aandacht voor elkaar en op zoek gaan wat ons bindt. En dan blijkt er opeens dat er veel meer verbondenheid is. Dat wat we kwijt waren geraakt!

Het lijkt misschien wel op het geloof van Sagresh Point in de 15e eeuw. We weten met ons hoofd heel veel. Maar wat is er nog meer wat we niet kunnen zien of meten. In de wetenschap is heel lang gedacht dat als je het niet kan meten het er ook niet bestaat. Toch is er meer tussen hemel en aarde dan we kunnen bevatten.  Op 23 maart was er een uitzending van Ivo Niehe met Wubbo Ockels waar ook het ontastbare voorbijkwam. Het wordt tijd dat er meer mensen van de kaart raken.

Je kunt pas nadenken over de toekomst als je het verleden kent. Wat heb ik de uitdrukking al vaak gebruikt. Niet voor niets worden oude wijsgeren vaak aangehaald of zijn spreuken die je raken soms honderden jaren oud. En vaak zijn ze nog even actueel als nooit tevoren en met een diepgang waar ik soms verbaast van sta te kijken.

De afgelopen week zat ik in een bijeenkomst over Nieuw organiseren. Een onderdeel ervan was delen. We zien het steeds meer om ons heen. Niet het bezit is het belangrijkst maar wel het kunnen gebruiken. Voorbeelden te over. Stadstuinen, Greenwheels, ruil en verkoop groepen op Facebook.  Eigenlijk weer terug naar vroeger toen gemeenschappelijk bezit gebruikelijk was, maar dan in de huidige maatschappij.

Maar hoe zou dat dan moeten gaan werken? Daar zullen we dus voor terug moeten naar het verleden. Hoe ging het toen? Hoe werkten mensen toen samen om iets te maken waar we ons nu nog over verbazen. De piramiden, de Chinese muur maar ook dichter bij huis de Wierden en Terpen, honderden jaren voor Christus zijn ze gemaakt.  Later kwamen  de gigantische kerken en kathedralen. Met schilderingen en beeldhouwwerken wat we tegenwoordig niet meer kunnen maken zonder modern gereedschap. Dat gaat over tastbare dingen maar hoe zit het dan met hoe we met elkaar omgaan? Voor de tijd van de computer hadden we massamedia waar we nog steeds een beetje onder lijden. We kregen boodschappen aangereikt waar het het mee eens konden zijn of niet. Het heeft ons onbewust gevormd en aangezet tot massaconsumptie.

Dat we de maatschappij opnieuw aan het uitvinden zijn is overal zichtbaar. Cooperaties komen weer tot leven, Er zijn experimenten met met nieuwe samenlevingsvormen.  Zie Tegenlicht 2 weken geleden Zelfs het massa medium televisie heeft het herkend en maakt er een programma over. Utopia. Daar kan je zien hoe we ons afgeleerd hebben te communiceren. We lopen boos weg of beginnen te roepen of schreeuwen om ons standpunt duidelijk te maken. Het is lastig uit de emotie te komen en je weer te voegen in het geheel. Maar misschien is het aller lastigst om gewoon naar elkaar te luisteren. Iemand ander zijn of haar verhaal aan te horen. Dat verhaal ook te accepteren niet als fout of goed maar als zijn of haar verhaal.

En als je dan met elkaar in gesprek komt kunnen we ontdekken wat we samen zouden willen. Maar ook wat we samen deelden. Niet om dat vast te houden maar om het mee te nemen naar de toekomst. In Afrika zijn ze daar al lang achter. Ze hebben er een mooi woord en symbool voor.

Sankofa. Een prachtig symbool van een vogel die terugkijkt en het verleden als een ei meeneemt naar de toekomst. Het woord Sankofa (woord komt uit een oude afrikaanse taal: Andrinka stam/Ghana ) is opgebouwd uit drie delen:

San (keer terug),  ko (ga) en fa (kijk, zoek en neem).

Kijk naar het verleden, neem daarvan mee wat je kan gebruiken , leer ervan en ga vervolgens de toekomst in. Ergens anders las ik: Het is nooit verkeerd om terug te gaan voor iets wat je vergeten bent.

Een eerste stap is volgens mij het weer leren van verhalen te ontdekken en te vertellen. Daar ga ik de komende weken mee aan de slag bij een online “Story Dojo”. Niet alleen leuk maar ook nuttig en broodnodig in deze tijd. Wie zou er op die manier nog meer mee bezig zijn.

Vorige week was ik bij een bijeenkomst over Rijnlands organiseren. Daarbij gaat het over organiseren op basis van gelijkwaardigheid. Aandacht voor de vakman en minder om de wijsheid aan de top van een organisatie.Het werd een heftige bijeenkomst waar de meningen door de zaal vlogen. Toen de storm van woorden over was bleek de conclusie: “we weten het niet meer”. Het systeem loopt vast en niemand heeft een goede manier om er uit te komen. Want hoe kan je op een juiste manier een paar honderd mensen het ontslag aanzeggen. Terwijl het wel moet anders gaat een organisatie failliet. Hoe kan je dat als leider doen?

Ik zag in de de denkwijzer van René Diekstra van afgelopen zaterdag een mooie zinsnede die daar heel mooi op aan sloot: Hij noemt de fundamentele vraag waar we vroeger of later een antwoord op moeten geven: : Gesteld voor de keuze tussen onrecht te begaan of te ondergaan, wat kiezen we?

Een heel mooie overdenking want het is verkiezingstijd en juist politici staan vaak voor die keuze. Waar kies ik voor. Hoe dienend moet ik me opstellen? En als ik me dienend opstel hoe kan ik dan toch zorgen dat het zichtbaar is wat ik doe want je wilt natuurlijk graag ergens een stempeltje op drukken. René Diekstra schrijft: Toon me een groot fortuin en ik toon u een grote misdaad. Dit naar aanleiding van Napoleon die zijn eigen regels regelmatig aan zijn laars lapte.

We leven in een tijd waar er behoefte is aan leiders die samenwerking stellen boven competitie, kennis boven macht. Maar mensen  die zich zorgen maken over structurele vraagstukken laten zich zelden plaatsen op een kieslijst en worden nog minder op belangrijke functies gekozen. Ik las ergens een uitspraak van Kenneth Boulding: "De meeste vaardigheden die iemand moet hebben om een politieke machtsfunctie te kunnen bereiken hem of haar ongeschikt maken om die macht uit te oefenen".

Een mooie tip voor de komende verkiezingen. Stem dus nooit op een lijsttrekker van een grote partij. Kijk eens naar een stille harde werker die misschien niet wekelijks in de krant staat en altijd met de neus vooraan maar die dienend is, Zijn of haar werk doet en heeft gedaan. Daar heeft de maatschappij behoefte aan.