Menu Sluiten

Hoop

Het is mooi om te zien hoe de verkiezingen in Nederland en Amerika zijn verlopen. In Nederland zijn de "winnaars van de verkiezingen" met elkaar om tafel gegaan en dat mondde uit in een accoord dat eerst met veel instemming werd ontvangen. Er waren heilige huisjes geofferd en het mooie is dat de kiezers hier wel mee kon instemmen. Immers er moesten dingen anders. Mooi ook om te zien dat heel veel mensen uit de groep die het ging raken er laconiek op reageerden. Ja we moeten inleveren en logisch dat we een steentje moeten bijdragen. Nu alle stof is opgetrokken en de media er links en rechts overheen zijn gevallen is het weer jammer genoeg een beetje terug naar normaal. Maar nergens ben ik ook maar enigszins geraakt door wat er gebeurde. Het waren allemaal woorden aaneen geregen zonder passie.

 

De afgelopen week kwam ik van bed en viel met de neus in de toespraak van Obama, winnaar van de verkiezingen van Amerika. De vertaling is hier te lezen. Wat was dat een toespraak. Nergens was een overwinningsgeluid  te horen. Wel een boodschap van hoop en samen de toekomst in gaan. Verderop in de week heb ik een aantal mensen gesproken die ook met tranen in de ogen hebben gekregen naar de toespraak. Wat hunkeren we in Nederland naar iemand die onze gevoelens zo kan verwoorden. En daar zijn alle onderdelen wel voor aanwezig. Want ja we zijn een klein land maar Nederland is wel een land waar heel veel mogelijk is en we staan midden in de wereld met onze opvattingen. Dat de rest van de wereld langzamerhand langszij komt is niet erg. Sterker nog met alles wat we hebben, zijn we het land waar heel veel mogelijk is en dat nog steeds tot de gelukkigste ter wereld hoort.

 

De predikant en onderwijzer in ons maakt dat we altijd weten wat anderen moeten gaan doen. En dat wordt met onze beide "slimste jongetjes van de klas" er niet beter op. Toch is er hoop want ook in Nederland weet iedereen dat de broekriem aangehaald moet worden met meer aandacht voor elkaar. De speech van Obama kunnen we ook gewoon gebruiken in Nederland. Er is een passage die rechtstreeks over is te nemen: 

Ik praat niet over blind optimisme, het soort hoop dat de enormiteit van de toekomstige taken en de obstakels op ons pad negeert. Ik praat niet over het wensdenken dat ons toestaat de zaak van een afstand te blijven bekijken en een gevecht te mijden. Ik heb altijd geloofd dat hoop dat koppige ding in ons is dat aandringt, ondanks al het bewijs van het tegendeel, dat iets beters op ons wacht zolang we de moed hebben om verder te blijven reiken, te blijven werken, te blijven vechten.

Amerika, ik geloof dat we kunnen bouwen op de vooruitgang die we hebben gemaakt en kunnen blijven vechten voor nieuwe banen en nieuwe kansen en nieuwe zekerheid voor de middenklasse. Ik geloof dat we de belofte van de stichting van ons land kunnen vasthouden, de idee dat als je bereid bent om hard te werken, het niet uit maakt wie je bent of waar je vandaan komt, hoe je eruit ziet of waar je liefde ligt. Het maakt niet uit of je zwart of blank of latino of Aziatisch of Native American of jong of oud of rijk of arm bent, gezond, gehandicapt, homo of hetero. Je kunt het maken hier in Amerika als je bereid bent om het te proberen.

Ik geloof dat we samen deze toekomst kunnen grijpen, omdat we niet zo verdeeld zijn als onze politiek suggereert. We zijn niet zo cynisch als de commentatoren geloven. We zijn groter dan de som van onze individuele ambities en we blijven meer dan een verzameling
rode en blauwe staten. We zijn en zullen altijd de Verenigde Staten van Amerika zijn.

In Nederland zijn we ook meer dan een verzameling individuen of partijen. Er is iets ook dat ons bindt. Zo nu en dan komt dat naar buiten bij sport, Koninginnedag maar het is ook te merken bij andere grote evenementen. Het lied "15 miljoen mensen op dat kleine stukje aarde" beschrijft al onze eigen aardigheden.  Die aardigheden zijn er nog steeds, alleen  we zijn met wat meer intussen. Het geldt nog als nooit tevoren. En dan zijn we ook nog Drenthen Groningers of Friezen. Daarnaast zijn we trots op ons dorp, de buurt of straat. Op Alle niveaus wordt een beroep op ons gedaan een steentje bij te dragen ieder naar vermogen. Dat gaat verder dan alleen voor geld. Voor een ieder geldt dat steentje bijdragen. Ik heb "hard gewerkt voor mijn pensioen" is maar een relatief begrip. Toekomstige generaties moeten waarschijnlijk harder en langer werken om de "schulden af te betalen" van de mensen die nu met pensioen gaan of zijn. In dat licht is het misschien nog niet eens zo raar dat ook de groep die met pensioen is eens nadenkt wat ze nog voor de maatschappij kunnen doen. Het gaat om betrokkenheid, ik zie daar hele mooie voorbeelden van. Dat geeft me hoop.
 

Het Noorden in 2040

De afgelopen vrijdag was het Noorderstorm, een bijeenkomst in Drachten in het kader van de Noorder visie 2040. Volgens de de organisatie, de 3 provincies:  De vraagstukken van dit moment (economie, klimaat, inrichting van de ruimte, krimp) vragen om een duidelijke en gezamenlijke koers in het Noorden.  Hoe gevaarlijk dit soort denken is, zien we aan de tram in Groningen. Gelukkig is die afgeblazen want nu de nieuwe regering de OV kaart voor studenten gaat afschaffen, kan het zomaar zijn dat er totaal andere bewegingen in de stad te zien zijn. En dan hadden we nog 40 jaar gezeten met half lege trams en grote tekorten. Het was 5 voor 12 maar gelukkig gaat het niet door. Of er echt veel minder gebruik van de stadsbus wordt gemaakt door het verdwijnen van de studentenkaart  is maar de vraag. Dat is jong menselijk gedrag en dat kunnen we moeilijk vooraf voorspellen kijk maar naar Haren.

De Groningse gedeputeerde William Moorlach vrijdag deed de opening en ik was verast door zijn opmerkingen: de komende jaren krijgen we het echt zwaar, de wereld gaat er anders uit zien en dan zal blijken dat we misschien wel voldoende infrastructuur hebben liggen in het Noorden (ook gelet op de ontwikkelde bedrijven terreinen en bouw locaties) Hij vertelde dat hij op weg naar Drachten door het Westerkwartier reed. Daar heeft volgens hem de laatste jaren een omwenteling voltrokken die volkomen gemist is door de overheid. Het gebied is getransformeerd van een arm gebied met veenarbeiders en keuterboertjes naar een gebied vol met zelfstandigen en kleine ondernemingen. Dat proces is voltrokken zonder enige bemoeienis van de overheid.  

Vervolgens was er nog een mijnheer uit Eindhoven die ons moest inspireren en ons tips gaf hoe creatief en innovatief te zijn. We konden daarna luisteren naar genomineerden die een idee hadden ingediend, een schets van 2040. En kwamen een aantal schertsen van wat er nu al pril te zien is. Het doortrekken van wat is, koersen op de hekgolf. Of zoals de mijnheer uit Eindhoven zei: sturen door in de achteruit spiegel te kijken. Maar 1 bijdrage is wel blijven hangen. Martin met een veel te lange achternaam (je kunt nu niet allemaal Hut heten 🙂 ) nam ons mee naar 2040. Hij en zijn vrouw en kinderen wonen dan in Wapse. Door vragen te stellen kregen we een beeld van hun leven. Omdat ze bijzondere antwoorden gaven werden we erg aan het denken gezet. Wat als je onderwijs los laat, echt grenzeloos gaat werken in een omgeving die voor jouw inspirerend is. Hebben we dan 3D projecties als we vergaderen met de andere kant van de wereld? Of is er dan voldoende bandbreedte in Wapse?

En toen aan de slag. Aan een groot aantal tafels konden we praten over verschillende onderwerpen. Vervolgens schoven we een tafel op en mochten we verder met het resultaat van de vorige groep. Oftewel een grote prut van ideeën. Ik hoorde aan een tafel dat het goed zou zijn alle kinderen uit het noorden verplicht een aantal weken stage te laten lopen in het buitenland want het gebied loopt achter. Jammer eigenlijk want de eerste stap is het noorden te nemen zoals het is Met al de facetten. Rust en ruimte en ijle economie. Opvallend ook hoe groot de gedrevenheid is  om groot te denken of denken in veranderen. Ook heel snel voor anderen te denken. Logisch ook want meer dan de helft werkte bij de overheid of aanpalende organisaties. Beangstigend hoe bij veel deelnemers nog het beeld leeft dat de overheid  veel moet bepalen. Gelukkig waren er ook geluiden te horen dat de overheid moet leren luisteren. Ook beter leren kijken. 

Het blijft natuurlijk lachwekkend om zo ver vooruit te kijken want 2040 is nog 28 jaar. 28 jaar terug, dan praten we over 1984. In die tijd kwam KPN (toen PTT Telecom) met een draadloos toestel, de New York, op de markt. Er waren nog veel mensen die het telefoon toestel in de hal hadden hangen, een wandtoestel, want vroeger belde je alleen als het noodzakelijk was daar ging je niet bij zitten. Inmiddels bellen we op de meest rare plaatsen: in de auto op de WC of op de bouwsteiger. Er werken nog steeds veel mensen iedere dag op een kantoor. Zittend achter een bureau. Nog bellend en werkend via een draadje. Voor die groep werknemers: hoe ziet dat er over 28 jaar uit?

Burgerparticipatie en maakbare samenleving

Kunnen ogenschijnlijke tegenstellingen worden verenigd? Op dit moment lijkt het er op dat het in de politiek gaat lukken. Links en rechts samen.  Terwijl ze voor de verkiezingen elkaar nog in de haren zaten. Het zou wel eens het beste voor Nederland kunnen zijn. Beide partijen op zoek naar wat elkaar bindt meer dan wat elkaar scheidt. Geen zachte gepolderde compromissen maar echt op zoek naar een nieuwe maatschappij. Misschien is het niet handig om het zo te benoemen want dan lijkt het net of er iets groots staat gebeuren. En voorlopig is dat niet zo want we zullen nog door een moeilijke periode gaan. Want hopen op de groei die alles weer "gewoon maakt" is een illusie. Evenzo gaat de overheid niet een dicht vangnet spannen en komen met oplossingen waarbij er voor iedereen een oplossing is.

De afgelopen periode heb ik het boek "Pauperparadijs" gelezen, een boek van Suzanna Jansen over Veenhuizen  waar landlopers en wezen ondergebracht werden in een bedelaars kolonie. De maatschappij van de weldadigheid werd het genoemd.  Indrukwekkend om te zien hoe door de loop van de afgelopen eeuw de overheid heeft geworsteld met de vraag hoe om te gaan met zwervers en paupers. Heel erg herkenbaar want ons dorp Zevenhuizen is ook een veenkolonie en de veenarbeiders leefden ook onder miserabele omstandigheden. Heel kenmerkend is het dat het bijna niet mogelijk was uit de onderste lagen van de bevolking te ontsnappen . Een huwelijk tussen de verschillende lagen in de bevolking was uit den boze. Maar als één ding me duidelijk is geworden dan is het het onvermogen van de overheid om blijvende verandering aan te brengen in de leefomstandigheden van mensen. Op een of andere manier moet ik denkend aan de Vogelaars wijken.  We hebben in Nederland families waarvan de 2e of 3e generatie werkloos is. Ook onder de "nieuwe Nederlanders"  zijn families die niet gemakkelijk meekomen in onze maatschappij. Het is verleidelijk om veel voor de groepen aan de onderkant van de samenleving te doen. Voor die mensen die dat zouden willen adviseer ik het boek Pauperparadijs te lezen.

Samsom en Rutte zijn bezig er samen uit te komen en ik hoop ook dat ze de "keuze van het individu" weten te combineren voor de zorg voor de zwakkeren in de samenleving. Maar wel een maatschappij waarin iedereen meedoet . Een maatschappij waarin de burger maximaal invloed heeft op de handel en wandel van de overheid. Dat vraagt een andere overheid dan de huidige. Één die luistert en het handelen laat afhangen van de mening van de burger en ook ruimte geeft aan initiatieven van burgers. En dan niet een samenleving die de zwakkere in de watten legt maar een samenleving die met respect voor ieders talenten een te behappen uitdaging heeft. Want als één ding me duidelijk is geworden na het lezen van "het Pauperparadijs" is dat mensen aan de onderkant van de samenleving het liefst leven in een voor hun vertrouwde omgeving. 

Suzanne besluit haar boek met een ervaring die ze heeft tijdens de opening van het huidge gevangenismuseum. 

Maar het zijn de slaapkooi- en die mij de pas doen inhouden. Zes witte alkoven van gevlochten bandstaai op een rij – 90 cm breed, 1 meter 85 lang. Ze zijn net zo dicht opeen geplaatst als vroeger, toen elke zaal er honderd- twintig telde, en dat maakt dat ze er nog krapper uitzien dan die ene losse kooi, die ik tijdens mijn eerste bezoek aan Veenhuizen had gezien. Een van de alkoven staat uitnodigend open. Terwijl ik naar binnen kijk, komen er twee dames in mijn richting aangelo pen. Boven het geklikklak van hun hakken uit hoor ik ze praten over projectindicaties en programmatyperingen.

'Ach, wat schattig,' laat een van hen zich met een blik op de kooien spontaan ontvallen. 'Kijk nou toch, dit was vast en zeker voor de kleine crimineeltjes.'

Ik voel het bloed naar mijn wangen stijgen. Ik wil ze inwrijven hoezeer ze ernaast zitten, maar in plaats daarvan stap ik de kooi binnen, bij wijze van onopgemerkt statement. Tot mijn verbazing is het daarbinnen niet eens onaangenaam. Het voelt zelfs veilig, alsof je je op een eilandje hebt teruggetrokken, op een plek waar niemandje kan raken.


Het is, wat het is. WYSIWYG

De afgelopen week hebben we met een groep mensen de voorstelling "Omdenken" bezocht. Het idee ontstond toen iemand me vroeg of ik wel boeken las en om daar iets mee te doen, een leesclub te organiseren. We hadden het gehad over het boek "Huh" een boek over omdenken. (Omdenken is het niet doen wat je normaal gesproken zou doen maar juist er een draai aan geven zodat dingen een andere wending krijgen dan verwacht.) Een paar dagen later stuurde ze me een mailtje over de voorstelling "Omdenken". Één en één is twee en we hebben 10 toegangskaarten gekocht en een groep mensen uitgenodigd om het boek te lezen en naar de voorstelling te gaan. Het werd een fantastische avond. De voorstelling was in Leeuwarden en de groep kwam uit Groningen en omgeving. We hebben als groep de trein genomen en het was leuk om te zien hoe de meeste mensen gelijk met elkaar in gesprek raakten. Terwijl niemand iedereen kende. Er was op het laatste moment iemand uitgevallen en ik maakte me wat zorgen want een oneven aantal daar had ik niet aan gedacht. Spontaan ontstonden er 3 groepjes van 3. Ook een beetje uit nood geboren want het was "vrije zit" en er waren geen 9 stoelen meer naast elkaar vrij. 

Omdenken is inmiddels een heel concept geworden met handel er om heen, mutsen, spreuken en ook een voorstelling. Het boek en de voorstelling zijn een aanrader. Als je het boek hebt gelezen, is de voorstelling een feest van herkenning. Leuk gebracht en zeer onderhoudend. Het duidelijk maken dat "feiten feiten zijn" en niet iets wat wij er vaak van maken kwam bij mij wat moeizaam over. Terwijl hier juist de clou ligt als je wilt omdenken. Gewoon de wereld nemen zoals het is.  Niet goed, niet fout gewoon zoals het is. En vandaar uit zijn er vaak heel veel mogelijkheden één en ander te veranderen.

Mensen die zijn ontslagen of een burn-out hebben gehad hoor je wel eens zeggen. Misschien is het wel het beste wat dat me is overkomen. Zo'n uitspraak komt niet vlak nadat iemand is ontslagen of thuis is komen te zitten met een burn out. Die conclusie komt vaak veel later als die persoon het heeft geaccepteerd. 

Het is dan ook handig om te weten waar je roots liggen en te weten wie je bent geworden door de opvoeding. Het is niet belangrijk om te weten of je zo geworden bent door opvoeding of afkomst. (nurture of nature). Dat is gewoon een gegeven waar je weinig meer aan kan doen en zeker niet je ouders de schuld geven. Misschien wel om ze juist dankbaar voor te zijn. Maar het belangrijkst is om het te accepteren. Gewoon accepteren wie je bent. Vanuit die situatie heb je wel een keus om dingen anders te doen dan je altijd deed. Want er is een mooi gezegde: Als je altijd doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg".  

Vrijdagavond mocht ik in het Westerkwartiers vertellen over het dorp waar ik opgegroeid ben. Spannend en leuk om te doen. Het wordt me steeds duidelijker wat mijn roots zijn. Waar mijn roots liggen, is wel duidelijk: op het dorp waar ik nog steeds woon. Geen rijke voorvaderen maar veenarbeiders, landarbeiders, keuterboertjes en nu het gebied van de  ZZP-ers en kleine ondernemers.

Het accepteren wie je bent is best wel lastig want we leven in een wereld waar veel is opgebouwd met een imago. Je rijdt in een dure auto (of juist een oude Peugeot :-)) , bezit een groot huis of gaat met een grote groep vrienden op vakantie. De reclame maakt het er allemaal niet eenvoudiger op. Want als je Amstel bier drinkt ben je populair en ontstaat er spontaan een feestje als je weer thuis bent na de vakantie (volgens Amstel) . In de praktijk moet alles weer uitgepakt worden en de was gedaan. En stel dat er spontaan een feestje ontstaat, de was moet nog wel gedaan worden.  

Klinkt natuurlijk leuk om met een groep mensen met de trein naar Leeuwarden te gaan een voorstelling te bezoeken. Een fantastisch leuke avond. Maar om tegen 2 uur weer thuis het bed in te rollen is iets anders . Om half 5 ging bij één van de deelnemers de wekker weer, om tegen 10 uur in Zeeland een vergadering bij te wonen. Het is wat het is. Je doet het of je doet het niet. Alle reden om niet te gaan. Ze ging wél mee naar Leeuwarden.

In de toekomst gaan we meer van deze activiteiten organiseren rond een boek. Bijvoorbeeld een wandeling bij de sterrenwacht in Westerbork naar aanleiding van het boek  "de ontdekking van de hemel". Naar Veenhuizen naar aanleiding van "het Pauperparadijs". Wil je mee? Meld je dan aan op boekenbinder@groups.facebook.com je wordt dan toegevoegd aan de groep.

De luiken open

In slechte tijden hebben we vaak de neiging om in ons holletje te kruipen. Stil wachten tot het over waait. Gewoon ons eigen ding blijven doen. Ook al weten we dat dat gaat veranderen of zelfs dat het over is. In zo'n tijd leven we nu ook. Zo nu en dan horen we: straks als het allemaal weer beter gaat….  En steeds vaker hoor ik dan mensen zeggen: dit gaat niet weer over hou er maar rekening mee dat het erger wordt. Vaak wordt er dan niet duidelijk wat er allemaal erger wordt. Maar met een beetje logisch nadenken zijn er wel wat dingen te verzinnen.

De huizenmarkt: iedere maand horen en lezen we dat de huizenprijzen dalen en dat er weer minder huizen zijn verkocht. Mensen die van die verhuizingen moeten leven, hopen dat het weer snel aantrekt. Maar de huizen zijn te duur en de banken mogen niet meer zo ruimhartig hypotheek verstrekken omdat hun balans niet goed is. De hypotheekrente aftrek wordt op termijn afgeschaft en dan zullen we terecht komen op de huizenprijs zoals die in Duitsland is. 50 jaar geleden was er leegloop op het Groningerland en toen werden de huizen zo goedkoop dat veel Duitsers de huizen kochten als 2e woning. Die zijn inmiddels weer vertrokken en in sommige dorpen zijn er weer gezinnen komen wonen.Maar hoe het ook wordt, de huizenprijzen hebben nog lang niet het dieptepunt bereikt. Dat kan heel heftig worden voor mensen die met een restschuld zitten. (De waarde van het huis is lager dan de hypotheek) Inmiddels zijn er al heel veel gezinnen die daar mee worstelen en dat zal alleen maar erger worden. Wachten tot het weer aantrekt lijkt me op dit moment niet de beste optie maar als je al klem zit is dit mooi kl**ten.

Een andere baan: Je werkt bij een baas en ziet om je heen dat collega's worden ontslagen, het werk neemt af en zelf heb je ook niet veel te doen. Als je in de 50 bent heb je al eens serieus nagedacht over je pensioen maar die datum schuift alleen maar op. Een natuurlijke reactie is, gewoon iedere dag trouw naar het werk gaan hopen dat het jou niet raakt. Maar weinig mensen gaan op die leeftijd actief aan het netwerken en houden alle opties open. Maar als je ooit dacht voor je 60e te kunnen stoppen dan schuift de datum nu wel heel hard op.

Energie: Nederland liep altijd voorop bij ontwikkelingen. Maar als je over de grens komst merk je dat duurzame energie daar echt leeft. Zonnepanelen waar je ook maar kijkt. Wij Nederlanders stellen nog vaak de vraag, kan dat wel uit? Bij ons is er ook een sterke toename maar we lopen echt achter. De energie prijzen blijven stijgen en een duidelijke duurzame oplossing is er nog niet. Wel zien we meer en meer hoe stinkend rijke oliemaatschappijen in de wereld opereren. 

Gezondheidszorg: de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger. Maar die laatste jaren zijn niet allemaal meer glorieus. De gezondheidszorg wordt steeds beter. Op hoge leeftijd kan er nog van alles worden vervangen en gerepareerd. Maar wanneer is het moment dat "het goed is". De vraag hoe een goede oude  dag er uit ziet wordt te weinig gesteld. We kennen allemaal de reclame van het "Zwitserleven gevoel". Hoe reëel is dat nog? Kan je nog genieten van een welverdiende pensioen na 40 jaar hard werken terwijl de generaties ervoor er 50 jaar of langer voor moesten werken en de generaties erna ook veel langer voor moeten werken. Dat "40 jaar hard werken" begint steeds minder heftig te klinken. Komende generaties zullen hier zo hun eigen gedachten over hebben. Zullen zij de kosten nog willen opbrengen voor de mensen die op zoek waren naar het "Zwitserleven gevoel"?

Onderwijs: Jarenlang kon men studeren en hiervoor ook nog een beurs krijgen die je geschonken werd als je met goed gevolg afstudeerde.  Daarnaast kon je ook nog bijlenen. Maar als het je niet lukt om af te studeren dan blijf je zitten met een schuld en ook de prestatiebeurs mag je nog terugbetalen. Ik las ergens dat er studenten zijn met € 100.000,- schuld die in 15 jaar moet worden terugbetaald. Ergens las ik de volgende passage

 Lenen loont 
Hoe hoger de opleiding, hoe hoger het inkomen. Hbo’ers (36.000 euro) verdienen gemiddeld 10.000 euro meer dan mbo’ers (25.000) (CBS). lenen voor een studie is dus een prima investering. 
Maar als je de studie niet haalt ben je de Griek onder de studenten. 

 

Alle bovenstaande onderwerpen hebben het in zich dat er iets gaat veranderen waar voorlopig het eind nog niet van in zicht is. Dat één en ander nog wel eens vervelend kan uitpakken zien we nu in Griekenland. Ook bij ons is dat voorstelbaar. Stel je voor dat er opeens een stemming ontstaat tegen een oliemaatschappij, de studiefinanciering of een bank en tel daarbij op de snelle opkomst van een massa zoals in Haren. Dan kan ook in ons land zomaar de vlam in de pan slaan.  Zeker als je beseft dat we er nog lang niet zijn. De huizenmarkt gaat echt niet aantrekken omdat veel mensen ook de bovenstaande punten wel herkennen en voorlopig geen avonturen aangaan met hypotheken in een markt met dalende huizenprijzen.

 

Ja we zullen nog een tandje terug moeten. Het mooie is wel dat de eerste tekenen van een nieuwe maatschappij zichtbaar worden. Minder geld gedreven, meer lokale initiatieven door samenwerken.  Grote bedrijven nemen duurzaamheid steeds serieuzer. In plaats van alleen overal een "duurzaamheid sticker" op te plakken gaan ze zich er ook meer en meer naar gedragen. Zie ook een aflevering van tegenlicht. Ze zullen wel moeten want net zoals bij mensen is het stil wachten tot het overgaat geen handige strategie. De luiken open. Kijken wat er in de wereld aan de hand is. Gelukkig hoor ik steeds meer mensen ook verwoorden dat het nog wel even zal duren. Maar degene die dit zegt is vaak niet pessimistisch. Integendeel juist niet omdat hij of zij ook weet dat de enige remedie is: de luiken open de realiteit onder ogen zien en er naar handelen hoe vervelend ook. 

Get Microsoft Silverlight
Bekijk de video in andere formaten.