In slechte tijden hebben we vaak de neiging om in ons holletje te kruipen. Stil wachten tot het over waait. Gewoon ons eigen ding blijven doen. Ook al weten we dat dat gaat veranderen of zelfs dat het over is. In zo'n tijd leven we nu ook. Zo nu en dan horen we: straks als het allemaal weer beter gaat…. En steeds vaker hoor ik dan mensen zeggen: dit gaat niet weer over hou er maar rekening mee dat het erger wordt. Vaak wordt er dan niet duidelijk wat er allemaal erger wordt. Maar met een beetje logisch nadenken zijn er wel wat dingen te verzinnen.
De huizenmarkt: iedere maand horen en lezen we dat de huizenprijzen dalen en dat er weer minder huizen zijn verkocht. Mensen die van die verhuizingen moeten leven, hopen dat het weer snel aantrekt. Maar de huizen zijn te duur en de banken mogen niet meer zo ruimhartig hypotheek verstrekken omdat hun balans niet goed is. De hypotheekrente aftrek wordt op termijn afgeschaft en dan zullen we terecht komen op de huizenprijs zoals die in Duitsland is. 50 jaar geleden was er leegloop op het Groningerland en toen werden de huizen zo goedkoop dat veel Duitsers de huizen kochten als 2e woning. Die zijn inmiddels weer vertrokken en in sommige dorpen zijn er weer gezinnen komen wonen.Maar hoe het ook wordt, de huizenprijzen hebben nog lang niet het dieptepunt bereikt. Dat kan heel heftig worden voor mensen die met een restschuld zitten. (De waarde van het huis is lager dan de hypotheek) Inmiddels zijn er al heel veel gezinnen die daar mee worstelen en dat zal alleen maar erger worden. Wachten tot het weer aantrekt lijkt me op dit moment niet de beste optie maar als je al klem zit is dit mooi kl**ten.
Een andere baan: Je werkt bij een baas en ziet om je heen dat collega's worden ontslagen, het werk neemt af en zelf heb je ook niet veel te doen. Als je in de 50 bent heb je al eens serieus nagedacht over je pensioen maar die datum schuift alleen maar op. Een natuurlijke reactie is, gewoon iedere dag trouw naar het werk gaan hopen dat het jou niet raakt. Maar weinig mensen gaan op die leeftijd actief aan het netwerken en houden alle opties open. Maar als je ooit dacht voor je 60e te kunnen stoppen dan schuift de datum nu wel heel hard op.
Energie: Nederland liep altijd voorop bij ontwikkelingen. Maar als je over de grens komst merk je dat duurzame energie daar echt leeft. Zonnepanelen waar je ook maar kijkt. Wij Nederlanders stellen nog vaak de vraag, kan dat wel uit? Bij ons is er ook een sterke toename maar we lopen echt achter. De energie prijzen blijven stijgen en een duidelijke duurzame oplossing is er nog niet. Wel zien we meer en meer hoe stinkend rijke oliemaatschappijen in de wereld opereren.
Gezondheidszorg: de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger. Maar die laatste jaren zijn niet allemaal meer glorieus. De gezondheidszorg wordt steeds beter. Op hoge leeftijd kan er nog van alles worden vervangen en gerepareerd. Maar wanneer is het moment dat "het goed is". De vraag hoe een goede oude dag er uit ziet wordt te weinig gesteld. We kennen allemaal de reclame van het "Zwitserleven gevoel". Hoe reëel is dat nog? Kan je nog genieten van een welverdiende pensioen na 40 jaar hard werken terwijl de generaties ervoor er 50 jaar of langer voor moesten werken en de generaties erna ook veel langer voor moeten werken. Dat "40 jaar hard werken" begint steeds minder heftig te klinken. Komende generaties zullen hier zo hun eigen gedachten over hebben. Zullen zij de kosten nog willen opbrengen voor de mensen die op zoek waren naar het "Zwitserleven gevoel"?
Onderwijs: Jarenlang kon men studeren en hiervoor ook nog een beurs krijgen die je geschonken werd als je met goed gevolg afstudeerde. Daarnaast kon je ook nog bijlenen. Maar als het je niet lukt om af te studeren dan blijf je zitten met een schuld en ook de prestatiebeurs mag je nog terugbetalen. Ik las ergens dat er studenten zijn met € 100.000,- schuld die in 15 jaar moet worden terugbetaald. Ergens las ik de volgende passage
Lenen loont
Hoe hoger de opleiding, hoe hoger het inkomen. Hbo’ers (36.000 euro) verdienen gemiddeld 10.000 euro meer dan mbo’ers (25.000) (CBS). lenen voor een studie is dus een prima investering.
Maar als je de studie niet haalt ben je de Griek onder de studenten.
Alle bovenstaande onderwerpen hebben het in zich dat er iets gaat veranderen waar voorlopig het eind nog niet van in zicht is. Dat één en ander nog wel eens vervelend kan uitpakken zien we nu in Griekenland. Ook bij ons is dat voorstelbaar. Stel je voor dat er opeens een stemming ontstaat tegen een oliemaatschappij, de studiefinanciering of een bank en tel daarbij op de snelle opkomst van een massa zoals in Haren. Dan kan ook in ons land zomaar de vlam in de pan slaan. Zeker als je beseft dat we er nog lang niet zijn. De huizenmarkt gaat echt niet aantrekken omdat veel mensen ook de bovenstaande punten wel herkennen en voorlopig geen avonturen aangaan met hypotheken in een markt met dalende huizenprijzen.
Ja we zullen nog een tandje terug moeten. Het mooie is wel dat de eerste tekenen van een nieuwe maatschappij zichtbaar worden. Minder geld gedreven, meer lokale initiatieven door samenwerken. Grote bedrijven nemen duurzaamheid steeds serieuzer. In plaats van alleen overal een "duurzaamheid sticker" op te plakken gaan ze zich er ook meer en meer naar gedragen. Zie ook een aflevering van tegenlicht. Ze zullen wel moeten want net zoals bij mensen is het stil wachten tot het overgaat geen handige strategie. De luiken open. Kijken wat er in de wereld aan de hand is. Gelukkig hoor ik steeds meer mensen ook verwoorden dat het nog wel even zal duren. Maar degene die dit zegt is vaak niet pessimistisch. Integendeel juist niet omdat hij of zij ook weet dat de enige remedie is: de luiken open de realiteit onder ogen zien en er naar handelen hoe vervelend ook.