Op mijn weblog heb ik al eens eerder het verhaal van [[wikipedia:de tragedie van de Meent]] aangehaald. Het voorbeeld dat vaak gebruikt wordt om dit proces te illustreren, is het volgende.
Op een meent, een gemeenschappelijk stuk weidegrond, grazen melkkoeien, die toebehoren aan verschillende boeren. Elke boer wil zo veel mogelijk verdienen aan zijn melkvee. Als hij een koe toevoegt aan zijn kudde, heeft dat twee economische effecten.
positief: de kudde van de boer geeft met een extra koe in totaal meer melk, welke meeropbrengst volledig ten goede komt aan de eigenaar;
negatief: de koe eet gras van de meent, dus per koe komt minder gras beschikbaar (overbegrazing). Minder grasconsumptie betekent minder melk en dus minder opbrengst. Dit nadeel wordt echter verdeeld over alle koeien, en dus over alle veehouders.
Een boer ontvangt dus de volledige opbrengst van een nieuwe koe, terwijl de kosten worden gedeeld. Het is voor een boer dus lucratief om een nieuwe koe toe te voegen zolang zijn deel van de kosten lager zijn dan de opbrengst. Omdat de totale opbrengst slechts groter hoeft te zijn dan één gedeelte van de kosten, komt er een moment dat er een koe wordt toegevoegd die de overige boeren meer kost dan zij de eigenaar oplevert. Omdat alle boeren op dezelfde wijze redeneren zullen zij net zoveel koeien toevoegen, totdat toevoeging van nog een koe zelfs geen voordeel meer oplevert voor de eigenaar. Overbegrazing is het gevolg.
De meent staat symbool voor veel situaties waar overuitnutting aan de hand is. Je hoeft maar even anders naar de wereld te kijken en je ziet het overal: landbouw, Visserij, Milieu, Financiele wereld, machtspolitiek, intensieve menshouderij. De voorbeelden zijn onuitputtelijk. Daar waar mensen zich het recht toe eigenen overmatig meer te nemen van wat van ons allemaal is gaat de tragedie van de Meent op. Ieder weldenkend mens voelt dat ook. Vandaar dat maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaam zo vaak genoemd worden dat de begrippen aan het eroderen zijn. Prachtig mooie modellen zijn opgezet. Nieuwe kreten ontstaan. Cadle to cradle, people profit planet enzovoort. Maar waar het omgaat is de License to Operate. De vergunning om actief te zijn in de maatschappij. Wat maakt dat grote maatschappijen, topmanagers zo ongelofelijk veel uit de maatschappij (de meent) mogen halen dat de maatschappij er onder lijdt.
Zelfs de overheid, die eigenlijk toezicht zou moeten hebben op de meent, doet er aan mee. Gemeenten (afgeleid van het woord meent als ik het goed heb begrepen) schieten zwaar tekort. Door grote projecten, geldverslindende initiatieven worden rekeningen bij de maatschappij neergelegd waar relevantie ver te zoeken is. De overheid gaat ondernemer spelen. We moeten aantrekkelijk zijn voor toeristen en bedrijven aantrekken, Het economisch belang staat vaak voorop. En als het al gaat om cultuur dan worden bezoekersaantallen aangehaald voor het meten van het succes.
Door de bril van "de meent" gekeken is vaak heel snel het kaf van het koren te scheiden. Soms is er geen directe relatie tussen iemands handelen en de overuitnutting. Soms is het ook redelijk eenvoudig. Bijvoorbeeld Windenergie. Op zich een prima initiatief om te investeren in schone technologie maar….. Als het gaat om grootschalige parken waar veel overheidsgeld bij moet en de lasten komen te liggen bij omwonenden begint het allemaal wat smoezeliger te worden. Daar zijn de contouren van de meent zichtbaar. Zeker als er ook nog eens commerciele beursgentoeerde bedrijven mee bezig houden.
De provinciale verkiezingen staan voor de deur. Ik zag gisteren een lijsttrekkersdebat. Ik kan het een ieder aanbevelen er eens naar te kijken met de Meent in het achterhoofd. Gemeenten en provincie hebben tot taak de Meent leefbaar te houden. Zeker nu de krimp in volle hevigheid zichtbaar wordt. Stop het geld maar in grote centrale voorzieningen is de reflex. Van de 67 bibliotheken kan de helft wel dicht want dan kunnen we de overgebleven vestigingen efficienter maken. Klopt helemaal, maar. Het gaat ook om de leefbaarheid van dorpen en gemeenschappen. De bibliotheek is een beetje de huiskamer van een dorp. Kinderen en ouderen komen er vaak. Juist de groepen die lastiger verder gaan reizen.
Veel mensen van de oude garde uit de politiek hebben het niet in de gaten maar burgers hebben het steeds beter door hoe er omgegaan wordt met hun Meent. Het wachten is op iemand die het goed weet te verwoorden. Het zouden wel eens heel bijzondere verkiezingen kunnen worden. Burgers in Tunesie en Egypte hadden genoeg van de overuitnutting van hun Meent. In mijn provincie Groningen is het gelukkig iets minder extreem maar een aantal voorbeelden zijn moeiteloos te noemen. Hoewel de politiek saai is, veel plezier de komende tijd en één verzoek: stem eens wat anders. Traditioneel of nieuwe stroming maakt niet uit maar maak een statement.
Ik ben op zoek naar actuele voorbeelden van "de tragedie van de Meent" Dus heb je een voorbeeld reageer dan even op dit blog. Twiteren mag ook voeg dan de hashtag #meent toe.