Rodin is failliet en Groningen zit met een verwoest digitaal landschap in het buitengebied en met een financiële scheur in de broek. Waar ligt de schuld? Bij de provincie! Terwijl buurprovincie Drenthe het begreep en met initiatieven samenwerkte, regeerde binnen de provincie Groningen de hoogmoed. Er waren in de provincie Groningen 13 initiatieven die bezig waren in de eigen omgeving een glasvezelnetwerk te realiseren. Vaak nog pril, maar honderden mensen waren ermee bezig. Ze klopten vergeefs aan bij de provincie. Een aantal bespiegelingen.
Over de initiatieven
Natuurlijk is het haast een onmogelijke taak om in de wijdse provincie Groningen een renderend glasvezelnetwerk aan te leggen. De afstanden tussen de boerderijen en woningen zijn soms immens. Toch waren er voldoende kansen, in mijn ogen. Het grote probleem van glasvezelnetwerken is de vraagbundeling: ben je in staat om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen? Dat lukt het best als inwoners het zelf oppakken: een stukje noaberschap. Dat valt vaak verkeerd bij de markt, die graag zelf bepaalt hoe en in welk tempo dingen gebeuren. Het tempo bij de 13 initiatieven had zo zijn eigen dynamiek. Ook de overheid, met name de provincie Groningen, wilde de eerste provincie zijn met een glasvezelnetwerk in het landelijke gebied, en ze hadden er geld voor over. Waanzin in de ogen van mensen die er verstand van hebben.
Over de markt
Glasvezelnetwerken aanleggen in rurale gebieden kost heel veel geld. De illusie dat de markt dat wel zou oppakken voor een fooi, heeft de provincie opgebroken. Natuurlijk was 5 miljoen euro van de provincie en nog eens 5 miljoen van het Economic Board Groningen een niet te versmaden opdracht. Er kwamen een aantal aanmeldingen. Natuurlijk de 13 initiatieven die zich in allerijl hadden georganiseerd. Een garantie voor mislukking. Een stel opportunisten, waaronder een partij die expertise had in draadloze netwerken: Rodin. Ik kende de partij en wist ook dat ze weinig (zeg maar geen) kennis en ervaring hadden over het aanleggen van glasvezelnetwerken. En wat velen al vermoedden: de eerste klanten werden draadloos aangesloten. Dat mocht, want in de aanbesteding van de provincie werd gesproken over een technisch neutrale oplossing.
Over de aanpak van de provincie Groningen
Zoals gezegd, de ambitie van de provincie was groot. Denigrerend werd er gesproken over de initiatieven. Letterlijk huilend heb ik bij de verantwoordelijke ambtenaar gezeten. Zie je dan niet wat er gaande is, hoeveel potentie er in de provincie ligt, en zie je niet wat er in Drenthe gebeurt? Het antwoord was letterlijk: “Jan, ik geloof niet dat Groningers dat kunnen.” Bizar, want juist die ambtenaar was een geboren en getogen Groninger. Aan de andere kant kon ik hem ook niets verwijten, want daarnaast deed hij nog vier andere projecten (hij kwam eens op een vergadering met de map ‘Elektrisch Fietsen’ onder de arm). Hij verzuchtte eens: “Ik wil dit dossier van mijn tafel.” Ter vergelijking: de provincie Drenthe had één fulltime ambtenaar en een aantal parttime ambtenaren op het dossier.
Het verloop
Rodin ging dus aan de slag en overal verrezen masten, sommigen verdwenen net zo snel, want de vergunningen waren niet verleend. Rodin blufte zich door de materie, ingehuurde aannemers tot wanhoop drijvend, want de materiedeskundigheid ontbrak aan alle kanten. De gedeputeerde bleef beweren dat het volgens plan liep. Insiders wisten wel beter. Het geld werd erdoorheen gejaagd; het leek wel de begintijd van de dotcom-hype. Ik telde op een gegeven moment vijf fourwheel drives bij het pand van Rodin. Die hoeven natuurlijk niet allemaal van Rodin geweest te zijn, maar het geeft wel een beetje de wereld aan waarin werd gewerkt.
Stichting Breedband Westerkwartier
In het Westerkwartier waren we aan de slag gegaan met het initiatief Stichting Breedband Westerkwartier. We kwamen een heel eind: 1800 mensen volgden onze verrichtingen via mailingen. 700 mensen hadden 50 euro overgemaakt waarmee we aan de slag waren gegaan met vraagbundeling (wie doet er mee?). We hadden een ontwerp op hoofdlijnen. Uiteindelijk waren we aardig op weg. Maar… de provincie gaf geen thuis, hoewel ze ons nog wel gesteund hadden heel in het begin met 10.000 euro. De gemeente Westerkwartier was nog in de embrionale fase en de vier oude gemeenten wisten niet hoe er mee om te gaan. Toen de nieuwe gemeente was gevormd, werd ze overlopen door de marktpartijen die letterlijk zeiden: “Vertrouw de burgerinitiatieven niet, te onbetrouwbaar, ze kunnen het niet.” Ons gevoel is ook dat ze ons nooit serieus hebben genomen.
De stekker eruit
De stichting is gestopt en de Coöperatie Westerglas is nooit van de grond gekomen. Heel veel mensen in het Westerkwartier zitten met een kater en een aanbod van een commerciële partij die wel wil aanleggen voor 2000 euro. Misschien wel een redelijk aanbod. Maar de schade die is aangericht is veel groter dan dat. Het vertrouwen in de politiek en met name de provincie heeft een stevige deuk opgelopen bij veel inwoners. Ook het proces transitie landelijk gebied verloopt juist is het Westerkwartier super stroef. Er is veel weerstand tegen de aanpak van de provincie. Dat is niet nieuw. Het Westerkwartier is een regio die graag zelf de toekomst bepaald. Niet voor niets dat Westerglas een heel eind kwam, maar uiteindelijk het onderspit moest delven. Verloren van het marktgeweld en te grote politieke ambities. Het had zo mooi kunnen zijn.