Blog van Jan Hut

Jaren geleden gebruikte ik eens bij toeval de kreet “je moet nooit slachtoffer worden van je eigen beleid.” Oftewel je hebt ooit iets besloten en achteraf blijkt het niet goed uit te pakken. Dan blijf je daar niet in hangen is vaak mijn advies. Dat is natuurlijk vrij aan iedereen om in de eigen misère te blijven zitten. Maar dat is niet wat ik zelf wil. In Nederland kennen we uitdrukkingen die daar ook op slaan. “Beter te halve gekeerd dan te hele gedwaald!” Of misschien nog actueler “Nood breekt wet!”

Er zijn natuurlijk een paar uitzonderingen. Bijvoorbeeld als je iemand iets hebt beloofd wat achteraf je niet goed uitkomt. Maar ook dan is het niet onverstandig in gesprek te gaan om te kijken of er een oplossing mogelijk is. Dat overkwam met laatst toen iemand me om een advies vroeg. Haar zoon en kleinkind kwamen over uit het buitenland op bezoek. Nu had ze op dat moment een afspraak met de gemeente voor ondersteuning. Wat te doen want die afspraak met de gemeente durfde ze niet af te zeggen. Op mijn vraag wat ze het belangrijkst vond, antwoordde ze: “het bezoek van mijn zoon”. Het mag duidelijk zijn wat ik haar adviseerde. Ze was merkbaar opgelucht.

Als ik zo naar onze overheid kijk lijken ze ons land te storten in ellende die we, ooit zelf hebben bedacht. Ik zag op Linkedin een video waar Louise Fresco (WUR) nog eens kernachtig uitlegt dat het stikstofprobleem door Nederland zélf is gecreëerd. De blogpost is hier te zien. Ze was tot 2 jaar geleden bestuursvoorzitter van Wageningen University & Research. Dus niet de eerste de beste. Wat ze noemt in de video is dus een mooi voorbeeld van slachtoffer van ons eigen beleid.

Heel actueel is de asielcrisis die door een groot deel van Nederland ook zo wordt ervaren. Nu zijn de progressieven onder ons altijd van de voorwaartse richting en vooral niet achterom kijken. Ze hangen de mening aan dat Nederland moet veranderen. Opgaan in de vaart der volkeren, al die internationale bezoekers zijn een verrijking. We moeten voor al die kansparels ruimte maken. Het vervelende is dat de progressievelingen op een of andere manier zich verheven voelen boven andersdenkenden. Dat leidde er eens toe dat een minister uitriep: wie zijn die mensen?” Dat zijn dus de mensen die ervaren en zien dat het vast loopt in ons land. En het ook zo ervaren. Meer dan de minister die dat roept vanaf de achterbank van de auto met chauffeur.

Als je geen slachtoffer wil zijn van eigen beleid moet je dus je beleid gaan veranderen. En als je afspraken hebt gemaakt met anderen, kan je daar altijd over in gesprek. Maar als het echt te bond wordt dan pas je de wet aan volgens ons mooie spreekwoord: “Nood breekt wet!”

Ik probeer iedere dag het nieuws te volgen, maar het wordt me soms allemaal te veel. Je zou er bang van worden. Soms lijkt het alsof de wereld gek geworden is. En al die gekkigheid komt gewoon je kamer binnen, iedere dag weer in overvloed.
Hier een overzicht van de zorgen die ons bezighouden:
Gezondheidscrises, criminaliteit en geweld, economische onzekerheid, werkloosheid, inflatie en financiële problemen, klimaatverandering, technologische ontwikkelingen, politieke instabiliteit, migratie en vluchtelingenstromen, sociale ongelijkheid, oorlog en conflicten, misinformatie en nepnieuws, dreiging van nucleaire wapens, verslechtering van de geestelijke gezondheid, energiecrisis, onderwijscrisis, verlies van biodiversiteit, corruptie en wanbeheer, toenemende politieke polarisatie, sociale media en cyberpesten, verlies van privacy, tekort aan schoon drinkwater.

Wat doet dit met ons?

Al dat geweld en die bedreigingen zorgen ervoor dat mensen het nieuws niet meer willen volgen. Dit lijkt een verstandig besluit, gezien de impact die angst op je kan hebben. Volgens Thuisarts.nl kunnen de symptomen van angst onder andere zijn: hartkloppingen, zweten, koude rillingen, duizeligheid, beven, benauwdheid, een vervelend gevoel in de borst, tintelingen of een doof gevoel in handen en/of voeten, droge mond, misselijkheid, maagpijn, braken of diarree, hoofdpijn, rood worden, flauwvallen, verwarring, het gevoel de controle over jezelf te verliezen, gek worden of doodgaan. Het is niet voor niets dat zelfmoordcijfers stijgen en de geestelijke gezondheid afneemt. Burn-out en overspannenheid nemen hand over hand toe.

Hoe kun je je hiertegen wapenen?

Om te beginnen is het belangrijk om niet alles klakkeloos te geloven. Onlangs was er een alarmbericht over een sterke afname dit jaar van het aantal vlinders. Dit werd gepresenteerd in het journaal. Hoewel ik in onze tuin aanvankelijk ook weinig vlinders zag, is het aantal nu weer toegenomen. Ik las op internet dat het natte voorjaar de oorzaak was van de tijdelijke afname. Hoewel het aantal vlinders door de jaren heen inderdaad afneemt, ging het item over alleen dit jaar. Een mooi wapen is ook om bij het nieuws een soort score bij te houden. Hoeveel angs onderwerpen er soms in een uitzending zit het is gewoon lachwekkend. Want soms wordt een angstelement erbij gehaald terwijl het weinig met het item te maken heeft. Veel regen komt door klimaat verandering, droogte ook, biodiversiteit ook. Je kunt als het ware net als met schrabble een woordwaarde maken. Grapje natuurlijk maar het maakt het wat luchtiger en soms zie je de absurditeit.

GBV

Zelf ben ik praktisch geschoold en boerenzoon. We gebruiken vaak de uitdrukking GBV: Gezond Boerenverstand. Dit ontbreekt soms bij theoretisch geschoolde mensen, die eerder modellen geloven dan de werkelijkheid. Buienradar is daar een goed voorbeeld van. Mensen die dicht bij de natuur leven, kunnen vaak aanvoelen wanneer het gaat regenen. Iedereen heeft wel voorbeelden van Buienradar die er faliekant naast zit. Maar voorbeelden te over. Rob Jette 28 miljard investeren voor 0,00036 graden minder stijging, gebaseerd op modellen.

Onderzoek alles

Ik las het boek van Adriaan ter Braak, “Eigen onderzoek eerst”. Het was niet makkelijk om door te komen. Hij strijdt tegen pseudowetenschap, wat logisch is omdat hij wetenschapsjournalist is en de wetenschap moet verdedigen. Dit leidt echter tot een verzet tegen iedereen die “eigen onderzoek doet”. Eigen onderzoek is volgens mij niets mis mee. Zie mijn voorbeeld van de vlinders. Sommige alternatieve behandelingen kunnen als misdadig worden beschouwd volgens Adriaan, maar ik denk daar anders over. Mijn motto is: “Onderzoek alles, behoud het goede.” Dit betekent niet automatisch dat je het beter moet weten dan de wetenschap, maar wel dat je kritisch moet blijven.

Ooit gaan we allemaal

Adriaan wijst op de aandacht die coaches en therapeuten kunnen geven aan mensen, vooral omdat de overbelaste zorg daarvoor geen ruimte biedt. Hij wijst dit af. Het is in mijn ogen juist mooi dat iemand troost vindt in een gesprek met een coach en een middeltje koopt dat in zijn of haar perceptie helpt. Dit kan beter zijn dan acht maanden wachten op een wachtlijst om vervolgens in acht sessies van 50 minuten geholpen te worden. Natuurlijk zit er kaf onder het koren, maar ook bij de aanschaf van een tweedehands auto kan het tegenvallen. Uiteindelijk gaan we allemaal dood, en de zoektocht naar genezing houdt ooit op. In dit kader kan ik iedereen het item over orgaandonatie op De Nieuwe Wereld aanbevelen. Adriaan zal het misschien niet waarderen, maar daar kan ik mee leven.

Rodin is failliet en Groningen zit met een verwoest digitaal landschap in het buitengebied en met een financiële scheur in de broek. Waar ligt de schuld? Bij de provincie! Terwijl buurprovincie Drenthe het begreep en met initiatieven samenwerkte, regeerde binnen de provincie Groningen de hoogmoed. Er waren in de provincie Groningen 13 initiatieven die bezig waren in de eigen omgeving een glasvezelnetwerk te realiseren. Vaak nog pril, maar honderden mensen waren ermee bezig. Ze klopten vergeefs aan bij de provincie. Een aantal bespiegelingen.

Over de initiatieven

Natuurlijk is het haast een onmogelijke taak om in de wijdse provincie Groningen een renderend glasvezelnetwerk aan te leggen. De afstanden tussen de boerderijen en woningen zijn soms immens. Toch waren er voldoende kansen, in mijn ogen. Het grote probleem van glasvezelnetwerken is de vraagbundeling: ben je in staat om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen? Dat lukt het best als inwoners het zelf oppakken: een stukje noaberschap. Dat valt vaak verkeerd bij de markt, die graag zelf bepaalt hoe en in welk tempo dingen gebeuren. Het tempo bij de 13 initiatieven had zo zijn eigen dynamiek. Ook de overheid, met name de provincie Groningen, wilde de eerste provincie zijn met een glasvezelnetwerk in het landelijke gebied, en ze hadden er geld voor over. Waanzin in de ogen van mensen die er verstand van hebben.

Over de markt

Glasvezelnetwerken aanleggen in rurale gebieden kost heel veel geld. De illusie dat de markt dat wel zou oppakken voor een fooi, heeft de provincie opgebroken. Natuurlijk was 5 miljoen euro van de provincie en nog eens 5 miljoen van het Economic Board Groningen een niet te versmaden opdracht. Er kwamen een aantal aanmeldingen. Natuurlijk de 13 initiatieven die zich in allerijl hadden georganiseerd. Een garantie voor mislukking. Een stel opportunisten, waaronder een partij die expertise had in draadloze netwerken: Rodin. Ik kende de partij en wist ook dat ze weinig (zeg maar geen) kennis en ervaring hadden over het aanleggen van glasvezelnetwerken. En wat velen al vermoedden: de eerste klanten werden draadloos aangesloten. Dat mocht, want in de aanbesteding van de provincie werd gesproken over een technisch neutrale oplossing.

Over de aanpak van de provincie Groningen

Zoals gezegd, de ambitie van de provincie was groot. Denigrerend werd er gesproken over de initiatieven. Letterlijk huilend heb ik bij de verantwoordelijke ambtenaar gezeten. Zie je dan niet wat er gaande is, hoeveel potentie er in de provincie ligt, en zie je niet wat er in Drenthe gebeurt? Het antwoord was letterlijk: “Jan, ik geloof niet dat Groningers dat kunnen.” Bizar, want juist die ambtenaar was een geboren en getogen Groninger. Aan de andere kant kon ik hem ook niets verwijten, want daarnaast deed hij nog vier andere projecten (hij kwam eens op een vergadering met de map ‘Elektrisch Fietsen’ onder de arm). Hij verzuchtte eens: “Ik wil dit dossier van mijn tafel.” Ter vergelijking: de provincie Drenthe had één fulltime ambtenaar en een aantal parttime ambtenaren op het dossier.

Het verloop

Rodin ging dus aan de slag en overal verrezen masten, sommigen verdwenen net zo snel, want de vergunningen waren niet verleend. Rodin blufte zich door de materie, ingehuurde aannemers tot wanhoop drijvend, want de materiedeskundigheid ontbrak aan alle kanten. De gedeputeerde bleef beweren dat het volgens plan liep. Insiders wisten wel beter. Het geld werd erdoorheen gejaagd; het leek wel de begintijd van de dotcom-hype. Ik telde op een gegeven moment vijf fourwheel drives bij het pand van Rodin. Die hoeven natuurlijk niet allemaal van Rodin geweest te zijn, maar het geeft wel een beetje de wereld aan waarin werd gewerkt.

Stichting Breedband Westerkwartier

In het Westerkwartier waren we aan de slag gegaan met het initiatief Stichting Breedband Westerkwartier. We kwamen een heel eind: 1800 mensen volgden onze verrichtingen via mailingen. 700 mensen hadden 50 euro overgemaakt waarmee we aan de slag waren gegaan met vraagbundeling (wie doet er mee?). We hadden een ontwerp op hoofdlijnen. Uiteindelijk waren we aardig op weg. Maar… de provincie gaf geen thuis, hoewel ze ons nog wel gesteund hadden heel in het begin met 10.000 euro. De gemeente Westerkwartier was nog in de embrionale fase en de vier oude gemeenten wisten niet hoe er mee om te gaan. Toen de nieuwe gemeente was gevormd, werd ze overlopen door de marktpartijen die letterlijk zeiden: “Vertrouw de burgerinitiatieven niet, te onbetrouwbaar, ze kunnen het niet.” Ons gevoel is ook dat ze ons nooit serieus hebben genomen.

De stekker eruit

De stichting is gestopt en de Coöperatie Westerglas is nooit van de grond gekomen. Heel veel mensen in het Westerkwartier zitten met een kater en een aanbod van een commerciële partij die wel wil aanleggen voor 2000 euro. Misschien wel een redelijk aanbod. Maar de schade die is aangericht is veel groter dan dat. Het vertrouwen in de politiek en met name de provincie heeft een stevige deuk opgelopen bij veel inwoners. Ook het proces transitie landelijk gebied verloopt juist is het Westerkwartier super stroef. Er is veel weerstand tegen de aanpak van de provincie. Dat is niet nieuw. Het Westerkwartier is een regio die graag zelf de toekomst bepaald. Niet voor niets dat Westerglas een heel eind kwam, maar uiteindelijk het onderspit moest delven. Verloren van het marktgeweld en te grote politieke ambities.  Het had zo mooi kunnen zijn.