Het lijkt wel of er verschillende regels gelden voor managers en medewerkers. Natuurlijk hoop je dat iedereen loon naar werken verdient. Maar voor mijn gevoel zijn de salarissen aan de top met daarbij de bonus niet meer in de relatie tot de geleverde prestatie.
Jaren geleden werkte ik bij PTT (ver voor 2000) en was als hoofd beveliging betrokken bij een project over normen en waarden.
Om wat gevoel te krijgen voor de materie stelden we eerst een lijst op met allerlei voorbeelden van situaties waar je een mening over kon hebben. Het gebruik van een mobiele telefoon, "lenen" van spullen van het bedrijf, gebruikt dienstauto, declaratiegedrag, verstrekken van informatie en het gebruik van bedrijfshulpmiddelen. Die zaken legden we eens aan een paar managers voor en we waren verbaasd over de verscheidenheid van opvattingen. Blijkbaar was het allemaal niet zo duidelijk. Opeens kregen we het idee om het uitgebreide vragenlijst te verspreiden onder alle direct leidinggevenden. Het werd een uitputtende lijst waarbij we van de managers vroegen om aan te geven of ze het geaccepteerd gedrag vonden of dat er een sanctie op zijn plaats was. De sanctie kon bestaan uit verschillende acties:
1. er wat van zeggen;
2. een schriftelijke berisping;
3. opnemen in de beoordeling;
4. tijdelijke schorsing;
5. inhouden van een periodiek;
6. terug setting en salaris schaal;
7. ontslag.
Na verloop van tijd kregen we de ingevulde lijsten terug en zaten we te worstelen met een methode om het zichtbaar te maken.We plaatsten het in een matrix en als er geen sanctie getroffen werd uit het vakje grijs gemaakt en bij een sanctie werd er in het vakje het bijbehorende cijfer geplaatst. Dat gaf een heel mooi beeld want we hadden de lijst gegroepeerd rond thema's. Bijvoorbeeld omgaan met informatie, gebruikt bedrijfsauto, enzovoorts.
Zo viel ogenblikkelijk op dat bij het onderwerp declaratiegedrag bijna niets werd getolereerd. Er waren nauwelijks grijze vakjes te zien. En heel veel vlakjes bevatten het cijfer zeven ontslag.
Matrix “Declareren niet gemaakte kosten: vertikaal het voorval, horizontaal de scores van een manager.
Daarnaast gaf het overzicht Aannemen van giften een ander beeld.
Het verschil tussen kolom 9c en 9 d was geschenk aannemen kleiner dan 50 gulden of een geschenk grote dan 50 gulden.
In een oogopslag zijn ook de strenge managers te herkennen.
Een volgende stap in onze aanpak was dezelfde vragenlijsten voor te leggen aan managers van leidinggevenden. Tot onze grote verbazing scoorden deze vragenlijsten amper grijze vlakjes niets werd getolereerd zelfs niet het kopiëren van het belastingformulier. Bij direct leidinggevenden aan medewerkers op de werkvloer werd dat over het algemeen wel getolereerd. We hadden er stiekem ook tussen gezet "Het kopiëren van een kleurboek voor de kinderen". Want het was publiek geheim dat de Directeur ooit was overlopen bij het kopieerapparaat met een kleurboek van een van zijn kinderen.
Bij de presentatie van de resultaten in het managementteam ontstond er een stevige discussie over het vervolg. Immers er was een groot verschil in opvatting over wat wel kon en wat niet. Het district’s managementteam reageerde eerst met het verzoek om een cultuurprogramma op te zetten zodat hun score zou gaan gelden voor de hele organisatie. Dus geen kopiëren van belastingformulieren geen gebruik van mobiele telefoons voor privé. Toen ik voorzichtig opperde hoe ze zelf met het mobiel omgingen ontstond er rumoer want dat was namelijk een totaal andere situatie.
Die overzichten zijn niet gemaakt en bewaard, achteraf vonden ze het ook wel genant.
Vervolgens ontstond er een levendige situatie over voorbeeldgedrag en dat het allemaal toch niet zo simpel was. Als ze de regels strenger gingen maken zouden ze zelf ook een aantal zaken moeten laten. Ik vraag me wel eens af wat dat traject nu op zou leveren. De aanpak heb ik nog liggen. Wie heeft belangstelling. Het liefst een beursgenoteerde onderneming.